این مقاله راهنمای جامعی درباره شیوه زندگی سالم، تغذیه و فعالیت بدنی مناسب در پیشگیری سرطان و بررسی نقش آن در انواع سرطان‌ها و سؤالات متداول درباره رابطه رژیم غذایی و سرطان است.

1- توصیه‌های عمومی

در تمام زندگی وزن مناسب را حفظ کنید.

بین مصرف کالری و فعالیت بدنی تعادل برقرار کنید.

از افزایش وزن زیاد در طول زندگی خودداری کنید.

اگر در حال حاضر دچار چاقی یا اضافه وزن هستید به وزن مناسب برسید و آن را حفظ کنید.

2- شیوة زندگی همراه با فعالیت بدنی داشته باشید

بالغین: دست کم روزانه30 دقیقه فعالیت بدنی متوسط تا شدید (بیش‌تر از فعالیت‌های روزمره) در 5 روز هفته یا بیش‌تر داشته باشید. در صورت امکان فعالیت بدنی به مدت 60-45 دقیقه توصیه می‌شود.

کودکان و نوجوانان: حداقل روزانه 60 دقیقه فعالیت بدنی متوسط تا شدید در 5 روز هفته یا بیش‌تر داشته باشید.

3- از رژیم غذایی سالم با تأکید بر منابع گیاهی استفاده کنید.

غذا و نوشیدنی‌ها را به اندازه‌ای مصرف کنید که وزن مناسب را حفظ کنید.

روزانه 5 بار یا بیش‌تر سبزیجات ومیوه‌های متنوع مصرف کنید.

به‌جای غلات فرآوری شده از غلات کامل استفاده کنید.

مصرف گوشت قرمز و گوشت‌های فرآوری شده را محدود کنید.

توصیه‌هایی برای تصمیم‌گیران

مؤسسات عمومی و خصوصی و نهادهای اجتماعی باید محیط‌های جامعه را به‌صورتی فراهم کنند که امکان دسترسی به تغذیه سالم و انجام فعالیت بدنی وجود داشته باشید:

امکان دسترسی به غذای سالم را در مدارس، محیط‌های کار و در سطح اجتماع فراهم کنید.

فضای مناسبی را برای ورزش و فعالیت بدنی در مدارس ایجاد کنید.

روش‌های سالم و همراه فعالیت بدنی در حمل و نقل مانند پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری را در سطح جامعه ترویج دهید.

4- توصیه‌های رژیم غذایی و فعالیت بدنی در پیشگیری سرطان

توصیه‌های زیر به افراد کمک می‌کند تا وزن بدنی مناسب را حفظ کرده یک شیوة زندگی همراه با فعالیت بدنی و رژیم غذایی سالم داشته باشند.

4-1 در طول زندگی وزن مناسب را حفظ کنید.

بین کالری مصرفی و فعالیت بدنی تعادل برقرار کنید.

از افزایش وزن زیاد در طول زندگی خودداری کنید.

اگر در حال حاضر دچار چاقی یا اضافه وزن هستید به وزن مناسب برسید و آن را حفظ کنید.

چاقی و اضافه وزن به‌طور مشخص با افزایش احتمال ابتلا به چندین نوع سرطان ارتباط دارد:

سرطان پستان (خصوصاً در زنان یائسه)، سرطان کولون، سرطان رحم، سرطان مری، سرطان کلیه

چاقی همچنین موجب افزایش خطر تعداد دیگری از سرطان‌ها نیز می‌شود:

سرطان دهانة رحم، سرطان کیسة صفرا، لنفوم‌ هوچکین، مولتیپل میلوم، سرطان تخمدان، سرطان پانکراس، سرطان تیروئید، نوع مهاجم سرطان پروستات

برخی مطالعات ارتباط بین کاهش وزن و کاهش خطر ابتلا به برخی سرطان‌ها مانند سرطان پستان را نشان داده است. مطالعات در این باره هنوز ادامه دارد با این حال افراد دچار اضافه وزن یا چاقی تشویق می‌شوند تا وزن خود را کم کنند.

وزن مناسب هر فرد به قد وی بستگی دارد. بنابراین توصیه‌های مربوط به وزن ایده‌آل به‌صورت نمایة تودة بدنی (BMI) بیان می‌شود.

BMI عددی است که از نسبت وزن به قد هر فرد محاسبه می‌شود. به‌طورکلی هر چه این عدد بالاتر باشد فرد دچار مقدار چربی بیش‌تری است.

از BMI به‌عنوان یک شیوة غربالگری در باره احتمال تأثیر وزن در مشکلات سلامتی همچون بیماری‌های قلبی، دیابت و سرطان استفاده می‌شود. روش دستیابی به وزن بدنی ایده‌آل ایجاد تعادل بین میزان انرژی مصرفی (غذا و نوشیدنی‌ها) با انرژی مصرفی (فعالیت بدنی) است.

سالم‌ترین راه برای کم کردن کالری مصرفی کاهش مصرف مواد قندی و چربی‌های اشباع شده است که میزان زیادی از کالری همراه با مقدار اندکی مواد مغذی لازم به بدن می‌رساند. کالری مصرفی همچنین می‌تواند با کاهش مقدار وعده‌های غذایی و کم کردن مصرف غذاها و نوشیدنی‌های سرشار از کالری، چربی و قند کاهش پیدا کند. مثال‌هایی از این نوع رژیم غذایی شامل غذاهای سرخ کرده، کیک، آب‌نبات، بیسکویت، شربت‌ها و نوشیدنی‌های شیرین است.

4-2 یک وعدۀ غذایی شامل چیست؟

میوه

سیب، موز، پرتقال با اندازة متوسط

نصف فنجان میوۀخرد شده، پخته شده یا کمپوت

نصف فنجان آب میوه‌ی خالص

سبزیجات

یک بشقاب سبزیجات خام

2/1 بشقاب سبزیجات خام یا پخته شده خرد شده

2/1 فنجان آب سبزیجات خالص

غلات

یک قرص نان

یک اونس دانة غلات آماده مصرف

نصف بشقاب برنج، ماکارونی یا غلات پخته شده

حبوبات و دانه‌ها

نصف فنجان حبوبات خشک پخته شده

دو قاشق غذاخوری کرة بادام زمینی

3/1 بشقاب حبوبات

لبنیات و تخم‌مرغ

یک لیوان شیر یا ماست

5/1 اونس پنیر طبیعی

2 اونس پنیر فرآوری شده

1 عدد تخم‌مرغ

گوشت‌ها

3-2 اونس گوشت قرمز، ماهی یا مرغ پخته شده

فعالیت‌های معمول آنهایی هستند که به‌عنوان فعالیت‌های روزمره و به‌طور عادی انجام می‌شوند. این فعالیت‌ها در محل کار (مانند پیاده‌روی از محل پارک ماشین به دفتر کار)، خانه (مانند بالا رفتن از یک طبقه راه‌پله) یا به‌عنوان فعالیت‌های روزمرة زندگی (شانه کردن و حمام کردن) انجام می‌شود. فعالیت‌های روزمره معمولاً کوتاه‌مدت و کم‌شدت است.

فعالیت‌های عمدی آنهایی هستند که علاوه بر فعالیت‌های روزمره انجام می‌شوند. فعالیت‌های متوسط مانند فعالیتی که در یک پیاده‌روی تند انجام می‌شود.

فعالیت شدید معمولاً با حرکت توده بزرگی از عضلات همراه بوده وموجب افزایش ضربان قلب، افزایش تعداد و عمق تنفس و تعریق می‌شود.

مثال‌هایی از فعالیت بدنی متوسط و شدید

	فعالیت متوسط	فعالیت شدید
فعالیت‌های بدنی و تفریحی	پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری تفریحی اسکیت، اسب‌سواری، قایق‌سواری، یوگا	دویدن، دوچرخه‌سواری سریع حرکات ایروبیک، طناب زدن، شنا
ورزش‌ها	والیبال، گلف، بیس بال، بدمینتون تنیس دونفره، اسکی سبک	فوتبال- هاکی چمن یا هاکی روی یخ تنیس یک‌نفره، بسکتبال، اسکی شدید
فعالیت‌های خانگی	جابه‌جا کردن وسایل، نظافت معمولی، نگهداری از باغچه	بیل زدن باغچه، شست‌وشوی رخت
فعالیت‌های محیط کار	راهپیمایی و فعالیت به‌عنوان جزئی از کار (کشاورزی، مکانیکی، تعمیرات)	حرکات شدید و بدنی سنگین. (ساخت‌وساز ساختمان، آتش‌نشانی)

 

فعالیت بدنی می‌تواند احتمال خطر بروز چندین نوع از سرطان را کاهش دهد:

سرطان پستان، سرطان کولون، سرطان رحم، سرطان پروستات

فواید داشتن زندگی سالم همراه با فعالیت بدنی خیلی بیش‌تر از کاهش خطر بروز سرطان‌هاست. این شیوة زندگی همچنین باعث کاهش احتمال بیماری قلبی، فشار خون بالا، دیابت و پوکی استخوان می‌شود.

4-3 توصیه‌هایی برای داشتن فعالیت بدنی بیش‌تر:

به جای آسانسور از راه‌پله استفاده کنید.

در صورت امکان تا مقصد پیاده‌روی یا دوچرخه‌سواری کنید.

قبل از ناهار همراه خانواده یا دوستانتان ورزش کنید.

زمان کوتاهی را در محیط کار به ورزش یا پیاده‌روی کوتاه اختصاص دهید.

به‌جای تلفن کردن یا فرستادن ایمیل برای دیدن همکارانتان به‌طور حضوری به دیدن آنها بروید.

در تعطیلات آخر هفته به‌جای تفریحات بدون تحرک برای تفریحات همراه با فعالیت بدنی برنامه‌‌ریزی کنید.

یک پدومتر همراه داشته باشید (پدومتر وسیله‌‌ای است که تعداد قدم‌‌ها را شمارش می‌‌کند.) و هر روز تعداد قدم‌هایتان را افزایش دهید.

به یک تیم ورزشی بپیوندید.

هنگام مشاهدة تلوزیون تردمیل یا دوچرخه ثابت بزنید.

فعالیت‌‌های بدنی خود را به‌تدریج افزایش دهید.

زمانی را صرف بازی با بچه‌‌هایتان بکنید.

4-4 رژیم غذایی مناسب با تأکید بر منابع گیاهی داشته باشید

به اندازه‌‌ای غذا بخورید که وزن مناسبی داشته باشید. به مقدار استاندارد وعده‌‌های غذایی توجه کنید. جداول و نوشته‌‌های روی بسته‌بندی مواد غذایی را مطالعه کنید تا از میزان کالری غذایی که می‌‌خورید مطلع شوید.

غذاهای پرکالری را به میزان کم‌تری مصرف کنید. آگاه باشید که لفظ کم‌چرب، بدون چربی روی مواد غذایی به معنای کم کالری بودن آنها نیست و در حقیقت کیک‌‌ها، بیسکويیت‌‌ها و سایر موادغذایی کم‌چربی همچنان سرشار از کالری هستند.

به‌جای استفاده از غذاهای پرکالری مانند سیب‌‌زمینی سرخ کرده، همبرگر، پیتزا، بستنی، شیرینی‌‌ و نوشابه بیش‌تر از سبزیجات، میوه‌‌ها و سایر غذاهای کم‌کالری استفاده کنید.

هنگام صرف غذا در رستوران غذاهای کم‌کالری، کم‌چرب و کم‌قند را انتخاب کنید و وعدة غذایی خود را کوچک کنید.

4-5 روزانه 5 وعده یا بیش‌تر سبزی و میوه‌‌جات استفاده کنید.

میوه و سبزیجات را در هر وعدة غذایی و میان‌وعده‌‌ها استفاده کنید.

هر روز انواع متنوعی از سبزیجات و میوه‌‌ها را استفاده کنید.

مصرف سیب‌‌زمینی سرخ کرده، چیپس و سایر سبزیجات سرخ شده را محدود کنید.

آبمیوه و سبزیجات خالص مصرف کنید.

4-6 غلات کامل را جایگزین غلات و قندهای فرآوری شده کنید.

برنج، نان و پاستای تهیه شده از غلات کامل مصرف کنید.

مصرف کربوهیدرات‌ها و نشاسته‌‌های فرآوری شده مانند غلات شیرین و غذاهای با قند زیاد را محدود کنید.

4-7 مصرف گوشت قرمز و گوشت‌‌های فرآوری شده را محدود کنید.

هنگامی‌که گوشت می‌‌خورید برش‌‌های نازک‌‌تر و با مقدار کم‌تر را انتخاب کنید.

هنگام آماده‌سازی گوشت به‌جای سرخ کردن آنها را آب‌پز یا کبابی کنید.

به‌جای گوشت قرمز از ماهی استفاده کنید.

4-8 الکل ننوشید

الکل علت شناخته‌شدة بروز تعدادی از سرطان‌ها شامل موارد زیر است:

سرطان دهان، سرطان حلق، سرطان حنجره، سرطان مری، سرطان کبد، سرطان پستان

الکل همچنین احتمال خطر بروز سرطان کولورکتال را افزایش می‌‌دهد.

بررسی فاکتورهای مرتبط با رژیم غذایی و فعالیت بدنی در انواع سرطان‌ها

سرطان مثانه: مهم‌ترین عامل خطر سرطان مثانه کشیدن سیگار و تماس شغلی با انواعی از مواد شیمیایی است. برخی مطالعات نشان می‌‌دهد خوردن سبزیجات باعث کاهش خطر سرطان مثانه می‌‌شود.

سرطان مغز: تاکنون عامل خطرزای مرتبط با تغذیه در سرطان‌های مغز شناخته نشده است.

سرطان پستان: برخی از عوامل خطرزای سرطان پستان قابل تغییر نیست:

اولین عادت ماهیانه قبل از سن 12 سالگی، بچه‌‌دار نشدن یا به دنیا آمدن اولین بچه بعد از سن 30 سالگی، سن بالاتر یائسگی، سابقة خانوادگی سرطان پستان

اما تعداد دیگری از عوامل هم موجب افزایش احتمال بروز سرطان پستان می‌‌شوند. افزایش وزن بعد از بلوغ با افزایش خطر بروز سرطان پستان پس از یائسگی مرتبط است، همچنین مصرف الکل موجب افزایش بروز سرطان پستان می‌‌شود.

فعالیت بدنی متوسط تا شدید می‌‌تواند خطر بروز سرطان پستان را کاهش دهد.

کاهش مصرف چربی شانس سرطان پستان را کم می‌‌کند. با این‌حال یک مطالعة جدید این تأثیر را بسیار اندک ارزیابی کرده است.

بهترین پیشنهاد برای کاهش خطر بروز سرطان پستان بدین شرح است:

فعالیت بدنی متوسط تا شدید به مدت 60-45 دقیقه برای 5 روز هفته یا بیش‌تر

وزن خود را با محدود کردن کالری مصرفی و فعالیت بدنی منظم کاهش دهید.

الکل مصرف نکنید.

سرطان کولون و رکتوم

شانس بروز سرطان کولورکتال در افرادی که بستگان مبتلا به این سرطان دارند بیش‌تر است. همچنین احتمال خطر بروز این سرطان با کشیدن طولانی‌مدت سیگار و احتمالاً مصرف الکل بیش‌تر می‌‌شود.

احتمال بروز سرطان کولون و رکتوم با مصرف آسپرین و سایر داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (مانند ایبوپروفن، ناپروکسن و سایر داروها) و همچنین درمان جایگزینی هورمونی پس از یائسگی کاهش می‌‌یابد. اما در حال‌حاضر نه آسپرین و داروهای شبیه آن و نه درمان جایگزینی هورمونی پس از یائسگی به‌علت داشتن عوارض جانبی بالقوه به‌عنوان پیشگیری از سرطان کولورکتال توصیه نمی‌‌شود.

برخی مطالعات نشان می‌‌دهد افرادی که به‌طور منظم فعالیت بدنی متوسط دارند احتمال خطر سرطان روده در آنها کاهش می‌‌یابد و در صورت فعالیت بدنی شدید خطر بروز سرطان روده باز هم کم‌تر می‌‌شود. چاقی با افزایش خطر سرطان کولون در مردان و زنان همراه است اما ارتباط آن با سرطان کولون در مردان بیش‌تر است. رژیم غذایی سرشار از سبزیجات و میوه‌‌جات با کاهش خطر سرطان کولون و رژیم غذایی حاوی مقادیر زیاد گوشت قرمز و گوشت‌‌های فرآوری شده با افزایش خطر سرطان روده مرتبط است. تعدادی مطالعات نشان می‌‌دهد که مصرف کلسیم، ویتامین دی یا ترکیبی از هر دو به جلوگیری از بروز سرطان کولورکتال کمک می‌‌کند. اما از آنجا که مصرف کلسیم زیاد موجب افزایش خطر سرطان پروستات می‌‌شود عاقلانه است که مردان کلسیم روزانه خود را به کم‌تر از 1500 میلی‌‌گرم محدود کنند.

بهترین پیشنهاد برای کاهش خطر بروز سرطان روده بدین شرح است:

فعالیت بدنی خود را بیش‌تر کنید.

مصرف گوشت‌‌های قرمز و فرآوری شده را محدود کنید.

مقادیر توصیه شده از کلسیم را مصرف کنید.

سبزیجات و میوه‌‌های بیش‌تری بخورید.

چاقی را درمان کنید.

الکل مصرف نکنید.

علاوه بر توصیه‌‌های فوق رعایت توصیه‌‌های غربالگری در سرطان کولورکتال بسیار مهم است. زیرا تشخیص و برداشتن پولیپ‌‌ها از روده در حین غربالگری از بروز سرطان جلوگیری می‌‌کند.

سرطان رحم

مهم‌ترین عامل خطر در شایع‌ترین نوع سرطان رحم (سرطان لایة پوشش رحم) عبارت است از در معرض بودن بافت رحم به استروژن که شامل موارد زیر است: درمان استروژن بعد از یائسگی، بعضی از انواع داروهای جلوگیری از بارداری، سندرم تخمدان پلی‌‌کیستیک، چاقی.

شواهدی قوی از ارتباط مستقیم بین چاقی و سرطان رحم وجود دارد. مطالعات همچنین مطرح‌کنندة کاهش خطر بروز سرطان رحم با فعالیت بدنی زیاد می‌‌باشد. مصرف سبزیجات و فیبرهای غذایی موجب کاهش خطر سرطان رحم و مصرف گوشت قرمز، چربی‌‌های اشباع و چربی‌‌های حیوانی باعث افزایش خطر بروز سرطان رحم می‌‌شود. علت ارتباط وزن وسرطان رحم از آنجاست که در زنان چاق بعد از یائسگی سطح استروژن بیش‌تر است. در حال حاضر بهترین توصیه برای کاهش سرطان رحم حفظ وزن مناسب از طریق رژیم غذایی و فعالیت بدنی منظم و مصرف رژیم غذایی سرشار از سبزیجات، غلات کامل و حبوبات است.

سرطان کلیه

علت سرطان کلیه مشخص نیست. اما بیش‌ترین عوامل خطر شناخته‌شدة قابل تغییر، شامل چاقی و مصرف سیگار است. مطالعات مربوط به ارتباط انواع خاصی از رژیم غذایی و سرطان کلیه نتایج مشخصی نداشته است. بهترین توصیه در کاهش احتمال خطر بروز سرطان کلیه داشتن وزن مناسب و خودداری از مصرف سیگار است.

لوسمی و لنفوم

ارتباط مشخصی بین عوامل خطر تغذیه‌‌ای و لوسمی یا لنفوم وجود ندارد.

سرطان ریه

بیش از 85 درصد موارد سرطان ریه مربوط به کشیدن سیگار است و 14-10 درصد مابقی به تماس با رادون مرتبط است. بسیاری مطالعات نشان داده‌‌اند که خطر سرطان ریه هم در افراد سیگاری و هم در افراد غیر سیگاری در کسانی که حداقل 5 وعده سبزی و میوه‌‌جات در روز مصرف می‌‌کنند کم‌تر است.

با این که رژیم غذایی مناسب می‌‌تواند خطر بروز سرطان ریه را کم کند با این حال کماکان خطر سرطان ناشی از مصرف سیگار بالا است. مصرف مقادیر زیاد بتاکاروتن و مکمل‌‌های ویتامین ‌‌آ در سیگاری‌‌ها خطر بروز سرطان ریه را افزایش (توجه کنید افزایش) می‌‌دهد.

بهترین توصیه برای کاهش خطر بروز سرطان ریه خودداری از کشیدن سیگار و خودداری از تماس با دود دست دوم سیگار است. از تماس با رادون خودداری کنید.

روزانه حداقل 5 وعده سبزی و میوه‌‌جات مصرف کنید.

سرطان دهان، حلق، مری

دخانیات (شامل سیگار معمولی و تنباکوی جویدنی) و الکل و به‌خصوص ترکیبی از هر دو خطر بروز سرطان‌های دهان، حنجره، حلق و مری را افزایش می‌‌دهد.

چاقی عامل خطر سرطان قسمت تحتانی مری در محل اتصال مری و معده است (احتمالاً به‌علت افزایش رفلاکس اسید)

شواهدی وجود دارد که مایعات بسیار داغ باعث افزایش خطر سرطان دهان و مری می‌‌شود. خوردن مقادیر زیاد از سبزیجات و میوه‌‌ها احتمالاً باعث کاهش خطر سرطان دهان و مری می‌‌شود. بهترین توصیه برای کاهش خطر این سرطان‌‌ها به قرار زیر است:

از هر گونه استفاده از تنباکو و سیگار خودداری کنید.

الکل مصرف نکنید.

وزن خود را کنترل کنید.

حداقل روزانه 5 وعده سبزی و میوه‌‌جات مصرف کنید.

سرطان تخمدان

علت سرطان تخمدان به‌خوبی شناخته‌شده نیست.

سابقة خانوادگی عامل خطر به‌شمار می‌‌رود. اما کم‌تر از 10 درصد سرطان‌های تخمدان علت خانوادگی دارد. ارتباط مشخصی بین سرطان تخمدان و رژیم غذایی در دست نیست. مطالعه بر روی مصرف سبزیجات، میوه‌‌‌ها و لبنیات رابطة مشخصی را نشان نمی‌‌دهد. همچنین نقش چاقی و فعالیت بدنی در سرطان تخمدان نامشخص است.

سرطان پانکراس

کشیدن سیگار، دیابت نوع 2 و عدم تحمل گلوکز (که گاهی به آن مرحلة پیش دیابت یا دیابت مرزی هم می‌‌گویند.) همگی موجب افزایش بروز سرطان پانکراس می‌‌شوند.

برخی مطالعات ارتباط بین چاقی، کم‌تحرکی (هر دوی این عوامل به‌شدت با دیابت و پیش دیابت مرتبط است) و رژیم غذایی سرشار از گوشت قرمز و فرآوری شده را با افزایش خطر سرطان پانکراس نشان می‌‌دهد. برخی مطالعات همچنین نشان‌دهندة ارتباط مصرف زیاد میوه‌‌ و سبزیجات با کاهش خطر بروز سرطان پانکراس است. اما هیچ‌کدام از این روابط تاکنون به‌طور مشخص اثبات نشده است.

بهترین توصیه در کاهش خطر بروز سرطان پانکراس بدین شرح است:

سیگار نکشید

وزن مناسب داشته باشید

فعالیت بدنی کافی داشته باشید

روزانه حداقل 5 وعده میوه و سبزیجات مصرف کنید.

سرطان پروستات

سرطان پروستات با هورمون‌های جنسی مردانه مرتبط است اما رابطه فاکتورهای تغذیه‌‌ای با افزایش خطر این سرطان نامشخص است.

چندین مطالعه نشان می‌‌دهد که رژیم غذایی حاوی برخی از سبزیجات (گوجه‌فرنگی، کلم، کاهو، بروکلی، سویا، حبوبات) و ماهی با کاهش خطر بروز سرطان پروستات مرتبط است.

شواهدی وجود دارد که غذا یا مکمل‌های آنتی‌‌اکسیدان مانند ویتامین ای، سلنیوم، بتاکاروتن و لیکوپن خطر بروز سرطان پروستات را کم می‌‌کند. با این‌حال یک مطالعة بزرگ جدید فایده‌‌ای در مصرف ویتامین ای یا سلنیوم نشان نداده است.

بسیاری مطالعات نشان می‌‌دهند که خوردن مقادیر زیاد گوشت قرمز یا لبنیات با افزایش خطر بروز سرطان پروستات ارتباط دارد.

مصرف زیاد کلسیم خصوصاً مکمل‌‌های آن همچنین با افزایش خطر انواع مهاجم سرطان پروستات مرتبط است. با اینکه ارتباط مشخصی بین چاقی و سرطان پروستات دیده نشده است، مطالعات اخیر نشان می‌‌دهند که اضافة وزن با پیش آگهی بدتر در مردانی که سرطان پروستات در آنها تشخیص داده شده است ارتباط دارد.

ورزش به‌خصوص ورزش شدید ممکن است فوائدی در جلوگیری از سرطان پروستات داشته باشد.

در حال حاضر بهترین توصیه در کاهش خطر بروز سرطان پروستات بدین شرح است:

روزانه حداقل 5 وعده سبزی و میوه‌‌های متنوع مصرف کنید.

مصرف گوشت قرمز و لبنیات را محدود کنید.

یک زندگی سالم همراه با فعالیت بدنی و وزن مناسب داشته باشید.

سرطان معده

بسیاری مطالعات نشان می‌‌دهند که مصرف میوه و سبزیجات تازه با کاهش خطر بروز سرطان معده ارتباط دارد. در حالی‌که مصرف زیاد غذاهای نمک سود شده موجب افزایش خطر بروز سرطان معده می‌‌شود. همچنین شواهد قانع‌کننده‌‌ای وجود دارد که عفونت مزمن با باکتری هلیکوباکترپیلوری موجب افزایش احتمال سرطان معده می‌‌شود.

شیوع سرطان معده احتمالاً با روش‌‌های بهتر نگهداری غذا در یخچال که موجب می‌‌شود در تمام طول سال غذای تازه مصرف گردد کاهش پیدا می‌‌کند.

بروز سرطان معده در بیش‌تر نقاط دنیا در حال کاهش است. با این حال افزایش شیوع سرطان قسمت ابتدایی معده (ناحیة کاردیا) در سال‌های اخیر حداقل تا حدودی می‌‌تواند ناشی از افزایش رفلاکس معده ناشی از چاقی باشد.

در حال حاضر بهترین توصیه برای کاهش خطر بروز سرطان معده بدین شرح است:

حداقل روزانه 5 وعده میوه‌‌ و سبزیجات مصرف کنید.

مصرف غذاهای نمک سود شده را محدود کنید.

وزن مناسب داشته باشید.

سؤالات متداول دربارۀ رابطة رژیم غذایی و سرطان

از آنجا که مردم به رابطة بین مواد غذایی و شیوة زندگی با سرطان علاقمند هستند، مطالعات مربوط به رابطة زندگی سالم و خطر بروز سرطان معمولاً در اخبار منعکس می‌‌شود. با این‌حال هیچ مطالعه‌‌ای نمی‌‌تواند حرف آخر را در هر موضوع بزند و یک گزارش خبری خاص ممکن است تأکید زیادی بر موضوعی کرده باشد که محل مناقشه بوده یا نتایج متضاد دارد.

در این گزارشات خبر معمولاً حاوی تمامی نتایج مطالعه نیست. بنابراین تغییر رژیم غذایی یا فعالیت بدنی بر مبنای این گزارشات خبری روزمره عاقلانه نیست.

سؤالات زیر مربوط به نگرانی‌های شایع دربارۀ ارتباط رژیم غذایی و فعالیت بدنی با انواع سرطان‌ها است:

الکل

آیا الکل موجب افزایش خطر سرطان می‌‌شود؟

بله. الکل خطر بروز سرطان‌های دهان، حنجره، حلق مری، معده، پستان و احتمالاً کولون و رکتوم را افزایش می‌‌دهد.

ترکیب الکل و سیگار خطر بروز برخی از سرطان‌‌ها را از مصرف هر کدام به‌تنهایی بسیار بیش‌تر می‌‌کند. مصرف مداوم حتی مقادیر اندک الکل در زنان با خطر بروز سرطان پستان مرتبط است. لذا اکیداً توصیه می‌‌شود که زنان در معرض خطر سرطان پستان، الکل مصرف نکنند.

5- آنتی‌‌اکسیدان‌‌ها

آنتی اکسیدان چیست و ارتباط آن با سرطان کدام است؟

بدن از برخی مواد مغذی موجود در سبزیجات و میوه‌‌ها برای محافظت بافتی در مقابل تولیدات ناشی از متابولیسم طبیعی (اکسیدان‌‌ها) استفاده می‌‌کند. از آنجا که این مواد با افزایش خطر بروز سرطان مرتبط است، مواد غذایی معروف به آنتی‌‌اکسیدان در مقابل سرطان اثر محافظتی دارند.

آنتی‌‌اکسیدان‌‌ها شامل ویتامین سی، ویتامین ای، کاریتنوئیدها و تعداد دیگری از مواد شیمایی گیاهی (فیتوکمیکال) هستند.

مطالعات نشان می‌‌دهند افرادی‌ که سبزیجات و میوه‌‌ی بیش‌تری حاوی مقادیر بالایی از آنتی‌اکسیدان‌‌ها مصرف می‌‌کنند می‌‌توانند خطر بروز سرطان را کاهش دهند.

مطالعات بالینی مربوط به مکمل‌‌های آنتی‌‌اکسیدان در حال انجام است. اما تاکنون ارتباط قطعی بین کاهش خطر سرطان با مصرف مکمل‌‌های ویتامین و مواد معدنی اثبات نشده است.

برای کاهش خطر بروز سرطان در حال حاضر بهترین توصیه تأمین آنتی‌‌اکسیدان‌‌ها از مواد غذایی به جای داروهای مکمل است.

6- آسپارتام

آیا آسپارتام باعث ایجاد سرطان می‌‌شود؟

آسپارتام یک مادة قندی مصنوعی با کالری کم است که 200 بار شیرین‌‌تر از شکر است. شواهد فعلی ارتباطی را بین آسپارتام و افزایش خطر بروز سرطان نشان نمی‌‌دهد.

افراد مبتلا به اختلال ژنتیکی فنیل کتونوری می‌‌بایست از مصرف غذاها و نوشیدنی‌‌های حاوی آسپارتام خودداری کنند.

7- بتاکاروتن

آیا بتاکاروتن احتمال بروز سرطان را کاهش می‌‌دهد؟

از آنجا که بتاکاروتن نوعی آنتی‌‌اکسیدان مرتبط با ویتامین ‌‌آ در میوه‌‌ها و سبزیجات است و از آنجا که خوردن میوه‌‌ها و سبزیجات موجب کاهش خطر بروز سرطان می‌‌شود به‌نظر می‌‌رسد مصرف زیاد مکمل‌‌های بتاکاروتن بتواند خطر بروز سرطان را کاهش دهد. اما نتایج 3 مطالعة بزرگ بالینی نشان می‌دهد که این مسئله درست نیست.

در 2 مطالعه که افراد مقادیر زیاد مکمل‌‌های بتاکاروتن برای جلوگیری از سرطان ریه و سایر سرطان‌ها استفاده کرده‌‌اند این مکمل‌‌ها موجب افزایش خطر سرطان ریه در سیگاری‌‌ها گردید و در 3/1 موارد هیچ گونه فایده‌‌ای از مصرف آنها مشخص نشد. لذا با اینکه خوردن میوه‌‌ها و سبزیجات حاوی بتاکاروتن می‌‌تواند کمک‌کننده باشد از مصرف مکمل‌‌های بتاکاروتن به مقدار زیاد باید خودداری گردد.

مهندسی زیستی

مهندسی زیستی چیست و آیا این نوع غذاها سالم است؟

غذاهای تولید شده به شیوه مهندسی زیستی با اضافه کردن ژن‌‌ها از سایر گیاهان یا موجودات برای افزایش مقاومت گیاهان به آفت‌‌ها و نگهداری طولانی‌تر آنها، ساخته می‌‌شوند.

بعضی از این ژن‌‌ها موجب می‌‌شوند تا غذاها طعم بهتر، مواد مغذی بیش‌تر و امکان جابه‌جایی آسان‌‌تر داشته باشند. در تئوری این ژن‌‌های اضافه شده می‌‌تواند باعث تولید مواد مضر از طریق افزایش حساسیت و آلرژی گردند. اما در حال حاضر شواهدی در دست نیست که غذاهای تولید شده به این شیوه که در بازار موجود است خطرزا بوده و موجب افزایش یا کاهش احتمال ابتلا به سرطان گردند.

کلسیم

آیا مصرف کلسیم با سرطان ارتباط دارد؟

مطالعات زیادی نشان داده است که مصرف غذاهای سرشار از کلسیم موجب کاهش خطر بروز سرطان کولورکتال می‌‌شود و مصرف مکمل‌‌های کلسیم ایجاد آدنوم‌‌های کولورکتال (پولیپ‌‌ها) را به‌طور متوسط کاهش می‌‌دهد. اما همچنین شواهدی موجود است که مصرف کلسیم به‌خصوص به‌صورت مکمل با افزایش خطر بروز سرطان پروستات خصوصاً نوع مهاجم آن مرتبط است. بنابراین توصیه می‌‌شود مردان و زنان مقادیر توصیه شده کلسیم روزانه را از طریق منابع غذایی تأمین کنند. مقدار توصیه شده کلسیم روزانه 1000 میلی‌‌گرم در افراد سنین 50-19 سال و 1200 میلی‌‌گرم در افراد بالای 50 سال است.

لبنیات منبع مناسب کلسیم است. کلسیم همچنین در سبزیجات برگ‌‌دار وجود دارد. افرادی که برای تأمین کلسیم از لبنیات استفاده می‌‌کنند باید برای کاهش مصرف چربی‌‌های اشباع شده از لبنیات کم چرب یا بدون چربی استفاده کنند.

کلسترول

آیا کلسترول رژیم غذایی شانس بروز سرطان را افزایش می‌‌دهد؟

کلسترول موجود در رژیم غذایی منحصراً منشاء حیوانی دارد (گوشت، لبنیات، تخم‌‌مرغ چربی حیوانی مانند کره). با اینکه برخی از این مواد غذایی (مثلاً گوشت قرمز و فرآوری شده) با افزایش خطر برخی از سرطان‌‌ها مربوط است، در حال حاضر شواهدی وجود ندارد که این افزایش خطر بروز سرطان با کلسترول مرتبط باشد. پایین آوردن کلسترول خون موجب کاهش خطر بروز بیماری قلبی می‌‌شود ولی شواهدی از تأثیر کاهش کلسترول خون با کاهش خطر سرطان وجود ندارد.

قهوه

آیا نوشیدن قهوه موجب سرطان می‌‌شود؟

مصرف قهوه می‌‌تواند علائم توده‌‌های فیبروسیستیک پستان (نوعی ضایعه خوش‌‌خیم پستان) را بدتر کند ولی شواهدی از ارتباط مصرف قهوه با خطر سرطان پستان یا سایر انواع سرطان وجود ندارد. ارتباط بین مصرف قهوه با سرطان پانکراس که در گذشته توجه زیادی به آن می‌‌شد، در مطالعات جدید تأييد نشده است. لذا هیچ‌گونه ارتباط مشخصی بین نوشیدن قهوه و بروز سرطان وجود ندارد.

چربی

آیا مصرف کم‌تر چربی، خطر بروز سرطان را کم می‌‌کند؟

شواهد کمی وجود دارد که مقدار کلی چربی مصرفی فرد در خطر بروز سرطان تأثیر بگذارد. اما غذاهای حاوی چربی زیاد پرکالری بوده و موجب چاقی می‌‌شود که خود با افزایش خطر بروز انواعی از سرطان‌‌ها مرتبط است. شواهدی وجود دارد که انواع خاصی از چربی‌‌ها مانند چربی‌‌های اشباع شده ممکن است شانس بروز سرطان را بیش‌تر کند. دربارۀ رابطه بین سایر انواع چربی‌‌ها (اسیدهای چرب امگا3 که در ماهی یافت می‌‌شود) و اسیدهای چرب غیر اشباع (روغن زیتون و کانولا) و کاهش خطر سرطان شواهد اندکی وجود دارد.

فیبرها

فیبر غذایی چیست، و آیا می‌‌تواند در پیشگیری از سرطان مؤثر باشد؟

فیبرهای غذایی شامل تعداد زیادی از کربوهیدرات‌‌های گیاهی است که توسط انسان قابل هضم نیستند. انواع فیبرها شامل فیبرهای محلول و نامحلول است. فیبرها موجب کاهش کلسترول خون و کاهش بروز بیماری‌‌های قلبی می‌‌شوند. حبوبات، سبزیجات، غلات کامل و میوه‌‌ها منبع خوبی از فیبرها هستند. رابطه بین مصرف فیبرها و کاهش خطر بروز سرطان ضعیف است ولی کماکان مصرف فیبرها توصیه می‌شود.

این غذاها معمولاً حاوی مواد مغذی دیگری است که شانس سرطان را کاهش داده و فواید سلامتی زیادی دارد.

ماهی

آیا خوردن ماهی در مقابل سرطان اثر محافظتی دارد؟

ماهی یک منبع غنی از اسیدهای چرب امگا3 است. مطالعات حیوانی نشان می‌‌دهد که این اسیدهای چرب از بروز سرطان جلوگیری کرده یا رشد آن را کندتر می‌‌کند. ولی شواهد اندکی در تأثیر آنها در انسان وجود دارد. با اینکه مصرف ماهی حاوی اسیدهای چرب امگا3، موجب کاهش خطر بروز بیماری‌‌های قلبی می‌‌شود، برخی انواع ماهی‌‌ها (خصوصاً ماهی‌‌های بزرگ) ممکن است حاوی مقادیر زیادی جیوه، پلی‌‌کلرین بی‌‌فنیل (PCBs)، دیوکسین و سایر آلوده‌کننده‌‌های محیطی باشد.

زنان باردار، زنان شیرده و کودکان نباید از این نوع ماهی‌‌ها استفاده کنند.

مطالعات تاکنون فواید مصرف مکمل‌‌های امگا3 و روغن ماهی را همانند خوردن خود ماهی نشان نداده است.

فلوراید

آیا فلوراید منجر به بروز سرطان می‌‌شود؟

مطالعات زیادی در رابطه با تأثیر فلوراید به‌عنوان درمان ضایعات دندانی یا فلوراید اضافه شده به خمیردندان، آب شهری یا غذاها و خطر بروز سرطان انجام شده است. به‌نظر نمی‌‌رسد فلوراید باعث افزایش خطر سرطان گردد.

فولات

فولات چیست و آیا می‌‌تواند از بروز سرطان جلوگیری کند؟

فولات نوعی ویتامین B است که در انواعی از سبزیجات، میوه‌‌ها، حبوبات و غلات کامل وجود دارد. مصرف کم فولات باعث افزایش خطر سرطان کولون، رکتوم و پستان خصوصاً در صورت مصرف الکل می‌‌شود. شواهد اخیر نشان می‌‌دهد برای کاهش خطر سرطان، فولات باید از طریق مصرف سبزیجات، میوه‌‌ها و غلات تکمیل شده تأمین گردد.

ترکیبات اضافه شونده به غذا

آیا ترکیبات اضافه شونده به غذا موجب سرطان می‌‌شود؟

بسیاری ترکیبات برای نگهداری غذاها یا تغییر رنگ، طعم و خاصیت غذا به آن اضافه می‌‌شود. ترکیبات جدید قبل از اضافه شدن به مواد غذایی باید توسط مراجع ذیربط تأيید شود. قبل از تأيید، بررسی‌‌های زیادی از نظر خطرات احتمالی این مواد و سرطان‌‌زا بودن آنها در حیوانات انجام می‌‌شود. این ترکیبات معمولاً به مقدار کم به مواد غذایی اضافه می‌‌شوند و شواهد قطعی مبنی بر سرطان‌‌زا بودن این مواد در انسان وجود ندارد.

سیر

آیا سیر می‌‌تواند از سرطان جلوگیری کند؟

اخبار زیادی از فواید سلامتی ترکیبات آلیوم در سیر و سایر سبزیجات خانواده پیاز منتشر می‌‌شود. سیر در حال حاضر از نظر توانایی کاهش خطر سرطان تحت بررسی است.

تاکنون شواهد قطعی درحمایت از نقش این غذاها در پیشگیری از سرطان در دست نیست.

ژنتیک

آیا ژن‌‌ها خطر بروز سرطان را تعیین می‌‌کنند و چگونه رژیم غذایی در پیشگیری از سرطان کمک کننده است؟

آسیب به ژن‌‌های تنظیم‌کننده رشد سلولی می‌‌تواند ژنتیکی یا اکتسابی باشد. انواع خاصی از موتاسیون‌ها و تغییرات ژنتیکی موجب افزایش خطر بروز سرطان می‌‌شود. مواد مغذی رژیم غذایی می‌تواند از آسیب DNA جلوگیری کند. فعالیت بدنی، کنترل وزن و رژیم غذایی می‌‌تواند از ایجاد سرطان در افراد با خطر ژنتیکی بالای سرطان جلوگیری کرده یا آن را به تأخیر بیاندازد. رابطه متقابل بین رژیم غذایی و فاکتورهای ژنتیکی یک مبحث مهم و پیچیده است که مطالعات زیادی در این رابطه در حال انجام است.

غذاهای پرتوتابی شده

آیا پرتو تابی به غذاها موجب سرطان می‌‌شود؟

خیر. پرتوتابی به غذاها برای از بین بردن ارگانیسم‌‌های مضر برای افزایش زمان نگهداری آنها انجام

می‌‌شود. این پرتوها پس از پرتوتابی در غذا باقی نمی‌‌ماند و مصرف این غذاها به‌نظر نمی‌‌رسد با خطر سرطان مرتبط باشد.

لیکوپن

آیا مصرف لیکوپن می‌‌تواند خطر بروز سرطان را کم کند؟

لیکوپن رنگدانه قرمز – نارنجی است که عمدتاً در گوجه‌فرنگی و غذاهای حاوی آن و با مقدار کم‌تر در گریپ‌‌فروت و هندوانه وجود دارد. مطالعات زیادی نشان داده است که مصرف گوجه‌فرنگی و غذاهای حاوی آن خطر سرطان را کاهش می‌‌دهد. ولی اینکه لیکوپن مسئول این اتفاق باشد مشخص نیست. حتی اگر لیکوپن مرتبط با کاهش خطر سرطان باشد، این بدین معنی نیست که مصرف مکمل‌‌های حاوی لیکوپن مؤثر و بی‌‌خطر است.

گوشت: پختن و نگهداری

آیا لازم است از مصرف گوشت‌‌های فرآوری شده خودداری کنیم؟

بعضی مطالعات رابطه مصرف زیاد گوشت فرآوری شده و سرطان‌‌های کولورکتال و معده را نشان داده است. این رابطه ممکن است با نیتریت مرتبط باشد که برای حفظ رنگ و جلوگیری از رشد باکتری‌ها به سوسیس، کالباس و همبرگر اضافه می‌‌شود. مصرف گوشت‌‌های فرآوری شده و گوشت‌هایی که به روش‌‌هایی مانند نمک سود کردن و دودی کردن نگهداری می‌‌شود موجب تماس با مواد مضر و سرطان‌‌زا شده و لازم است تا حد امکان از مصرف آنها خودداری شود.

آیا شیوه پختن گوشت با خطر سرطان ارتباط دارد؟

پختن کافی برای از بین بردن میکروب‌‌های مضر در گوشت ضروری است. ولی برخی مطالعات نشان داده است که سرخ کردن، آب‌‌پز کردن یا کبابی کردن گوشت در دمای بسیار زیاد مواد شیمیایی تولید می‌‌کند که می‌‌تواند خطر سرطان را بیش‌تر کند. با اینکه این مواد می‌‌تواند باعث آسیب DNA و بروز سرطان در حیوانات گردد، ولی تأثیر آنها در ایجاد سرطان کولورکتال در انسان مشخص نشده است. بخارپز کردن و پختن در میکروویو باعث تولید مقدار کم‌تری از این مواد می‌‌شود.

چاقی

آیا چاقی و اضافه وزن موجب افزایش خطر سرطان می‌‌شود؟

بله. اضافه وزن و چاقی موجب افزایش خطر بروز سرطان پستان (در زنان یائسه)، کولون، رحم، مری، کلیه، و سایر سرطان‌‌ها می‌‌شود. با اینکه مطالعات مربوط به رابطه کاهش وزن و کاهش خطر بروز سرطان اندک است، بعضی مطالعات نشان می‌‌دهد که کاهش وزن می‌‌تواند خطر سرطان پستان را کاهش دهد. با توجه به سایر فواید اثبات شده به افراد دچار اضافه وزن توصیه می‌‌شود وزن خود را کم کنند. کاهش اضافه وزن در سنین بزرگسالی نه‌تنها در جلوگیری از بروز سرطان بلکه در کاهش خطر سایر بیماری‌های مزمن نیز اهمیت دارد.

روغن زیتون

آیا مصرف روغن زیتون در پیشگیری از سرطان مؤثر است؟

مصرف روغن زیتون موجب کاهش خطر بیماری‌‌های قلبی می‌‌شود ولی تأثیر زیادی در بروز سرطان ندارد. با اینکه روغن زیتون در مقایسه با کره و مارگارین سالم‌‌تر است، هنوز منبع غنی کالری بوده و باید به اندازه مصرف شود.

غذاهای ارگانیک

آیا غذاهایی که برچسب ارگانیک دارند در کاهش خطر سرطان مؤثرترند؟

عنوان «ارگانیک» در مواد غذایی گیاهی به این معنی است که آنها بدون استفاده از آفت‌‌کش‌‌ها و تغییرات ژنتیکی تولید شده‌‌اند. در حال حاضر، مطالعاتی وجود ندارد که نشان بدهد این نوع غذاها در کاهش خطر بروز سرطان از غذاهای تولید شده به سایر روش‌‌ها، مؤثرتر است.

آفت کش‌‌ها

آیا وجود آفت‌‌کش‌‌ها در مواد غذایی موجب سرطان می‌‌شود؟

آفت‌‌کش‌‌ها وقتی در تولیدات صنعتی، کشاورزی و شغلی به‌صورت نابه‌جا استفاده شوند می‌‌توانند سمی باشند. با اینکه سبزیجات و میوه‌‌ها می‌‌تواند حاوی مقادیر کمی از این مواد شیمیایی باشد، شواهد علمی بسیاری از مصرف سبزی و میوه‌ها حمایت می‌‌کند.

درحال حاضر شواهدی وجود ندارد که وجود مقادیر اندک آفت‌‌کش‌‌ها در سبزی و میوه موجب افزایش خطر سرطان گردد و سبزیجات و میوه‌‌ها قبل از مصرف باید خوب شسته شود.

فعالیت بدنی

آیا فعالیت بدنی زیاد موجب کاهش خطر بروز سرطان می‌‌شود؟

بله. افرادی که فعالیت بدنی متوسط تا شدید دارند، شانس کم‌تری در بروز سرطان پستان و کولون نسبت به سایر افراد دارند. این کاهش خطر بروز سرطان ارتباطی با کاهش وزن فرد ندارد. شواهد مربوط به رابطه مستقیم فعالیت بدنی با سایر انواع سرطان اندک است. با این‌حال چاقی و اضافه وزن با انواع زیای سرطان مرتبط است و فعالیت بدنی عامل اصلی دستیابی به وزن مناسب است. به‌علاوه فعالیت بدنی فواید زیادی در جلوگیری از بیماری‌‌های قلبی و دیابت دارد.

فیتوکمیکال‌‌ها

فیتوکمیکال‌‌ها چیست و آیا خطر سرطان را کاهش می‌‌دهد؟

فیتوکمیکال‌‌ها یا مواد شیمیایی گیاهی طیف زیادی ترکیبات است که توسط گیاهان تولید می‌‌شود. بعضی از این مواد از گیاه در مقابل حشرات محافظت کرده و عملکردهای مهم دیگری نیز دارند. بعضی از آنها هم در خود گیاه و هم در فردی که آن را می‌‌خورد دارای اثر آنتی‌‌اکسیدان یا اثرات شبه هورمونی است. از آنجا که مصرف میوه و سبزی موجب کاهش خطر سرطان می‌‌شود، محققین به‌دنبال یافتن ترکیبات مسئول این تأثیرات هستند.

در حال حاضر شواهدی وجود ندارد که فیتوکمیکال‌‌ها به‌صورت مکمل غذایی به اندازه میوه، سبزی، حبوبات و غلات که از آن استخراج می‌‌شود، مفید باشد.

ساخارین

آیا مصرف ساخارین موجب سرطان می‌‌شود؟

خیر. در موش مصرف زیاد شیرین‌کننده ساخارین باعث ایجاد سنگ مثانه می‌‌شود که خود می‌‌تواند سرطان مثانه ایجاد کند، ولی ساخارین در انسان باعث ایجاد سنگ مثانه نمی‌‌شود.

ساخارین از لیست مواد سرطان‌‌زای انسان خارج گردیده است.

نمک

آیا وجود نمک زیاد در رژیم غذایی باعث افزایش خطر سرطان می‌‌شود؟

مطالعاتی در زمینه وجود رابطه بین غذاهای نمک سود شده و دودی با افزایش خطر سرطان معده، نازوفارنکس و حلق وجود دارد. شواهدی وجود ندارد که مقادیر متوسط نمک موجود در غذا یا اضافه شده هنگام آشپزی تأثیری بر سرطان داشته باشد.

سلنیوم

سلنیوم چیست و آیا می‌‌تواند خطر بروز سرطان را کم کند؟

سلنیوم یک ماده معدنی است که در فعالیت آنتی‌‌اکسیدان بدن نقش دارد. شواهد مطالعات حیوانی نشان می‌‌دهد که سلنیوم اثر حفاظتی مقابل سرطان دارد. یک مطالعه نشان می‌‌دهد که مصرف مکمل سلنیوم می‌‌تواند خطر بروز سرطان ریه، کولون و پروستات را در انسان کاهش دهد. ولی برای تأييد آن باید مطالعات بیش‌تری انجام شود. مصرف مقادیر زیاد مکمل سلنیوم توصیه نمی‌‌شود. زیرا فاصله بین مقادیر سمی و بی‌‌خطر آن کم است. حداکثر میزان سلنیوم در مکمل‌‌ها نباید از 200 میکروگرم در روز بیش‌تر باشد.

سویا

آیا سویا خطر سرطان را کاهش می‌‌دهد؟

غذاهای حاوی سویا منبع غنی پروتئین و جایگزین مناسبی برای گوشت است. سویا حاوی فیتوکمیکال‌ها بوده که برخی از آنها فعالیت استروژنی ضعیف دارد که در مطالعات حیوانی در مقابل سرطان‌‌های وابسته به هورمون اثر محافظتی دارد. در حال حاضر شواهد کمی وجود دارد که نشان بدهد مصرف سویا خطر بروز سرطان را کاهش بدهد. مصرف زیاد سویا می‌‌تواند خطر بروز سرطان‌های حساس به استروژن مانند سرطان پستان و رحم را افزایش دهد.

زنان مبتلا به سرطان پستان باید مقادیر متوسطی از سویا را به‌عنوان جزئی از رژیم گیاهی مصرف کنند. این افراد نباید مقدار زیادی سویا در رژیم غذایی مصرف کنند و از مصرف منابع غلیظ شده سویا مانند قرص و پودر سویا یا مکمل‌‌های حاوی مقدار زیاد ایزوفلاوون خودداری کنند.

شکر

آیا مصرف شکر خطر بروز سرطان را بیش‌تر می‌‌کند؟

مصرف شکر باعث جذب کالری بیش‌تر بدون تأمین مواد مغذی لازم در کاهش خطر سرطان می‌‌شود. با ایجاد چاقی و افزایش سطح انسولین، شکر به‌طور غیرمستقیم خطر بروز سرطان را بیش‌تر می‌‌کند.

شکر سفید (فرآوری شده) در مقایسه با شکر قهوه‌‌ای یا عسل در افزایش وزن بدن و تأثیر بر انسولین تفاوتی ندارند. محدود کردن غذاهایی مانند کیک، آب نبات، بیسکويیت، نوشابه در کم کردن مصرف شکر مؤثر است.

مکمل‌‌ها

آیا مکمل‌‌های غذایی خطر سرطان را کم می‌‌کند؟

شواهدی قوی وجود دارد که رژیم غذایی حاوی میوه، سبزی و سایر غذاهای گیاهی، خطر بروز سرطان را کم‌تر می‌‌کند. ولی در حال حاضر اثر مکمل‌‌ها در کاهش خطر سرطان اثبات نشده است. درحقیقت مصرف زیاد برخی مکمل‌‌ها خطر بروز سرطان‌‌ها را بیش‌تر می‌‌کند.

آیا می‌‌توانم تأثیرات غذایی مفید سبزی و میوه را در یک قرص به‌دست آورم؟

خیر. بسیاری ترکیبات مفید در میوه و سبزی وجود دارد و این ترکیبات برای بهترین تأثیر باید در کنار هم باشند. همچنین ترکیبات مهمی در غذاهای کامل وجود دارد که در مکمل‌‌ها نیست حتی اگر این ترکیبات هنوز مشخص نشده باشد. مقادیر کم پودر خشک به‌صورت قرص که به‌عنوان جایگزین میوه و سبزی فروخته می‌‌شود معمولاً حاوی مقدار کمی ترکیبات موجود در غذای کامل است.

غذا بهترین منبع ویتامین و مواد معدنی است. با این حال مکمل ممکن است برای بعضی افراد مفید باشد مانند زنان باردار، زنان در سنین باروری و کسانی که به علت آلرژی، عدم تحمل غذا یا سایر مشکلات مصرف مواد غذایی در آن‌‌ها محدود شده است.

اگر مکمل‌‌ استفاده می‌‌شود بهتر است از ترکیبات متعادل مولتی‌ویتامین و مواد معدنی که حداکثر حاوی مقادیر توصیه شده روزانه این مواد باشد استفاده شود.

چای

آیا نوشیدن چای خطر سرطان را کم می‌‌کند؟

بعضی مطالعات مطرح می‌‌کند که نوشیدن چای به‌علت وجود ترکیبات آنتی‌‌اکسیدان می‌‌تواند خطر بروز سرطان را کم‌تر کند. در مطالعات حیوانی مصرف برخی انواع چای (مانند چای سبز) خطر بروز سرطان را کم می‌‌کند ولی نتایج مطالعات انسانی مختلف است. در حال حاضر تأثیر چای در کاهش خطر سرطان در انسان اثبات نشده است.

چربی‌‌های اشباع شده

آیا چربی‌‌های اشباع شده (ترانس) خطر سرطان را بیش‌تر می‌‌کند؟

چربی‌‌های اشباع هنگامی تولید می‌‌شوند که روغن‌‌هایی مانند مارگارین هیدروژنه می‌‌شوند تا در دمای اتاق به‌صورت جامد درآیند. شواهد اخیر نشان می‌‌دهد چربی‌‌های اشباع شده کلسترول خون را افزایش می‌‌دهد. رابطه آن با سرطان هنوز مشخص نیست. ولی توصیه می‌‌شود افراد تا حد ممکن از چربی‌‌های اشباع شده کم‌تر استفاده کنند.

میوه و سبزی‌‌ها

آیا مصرف میوه و سبزی‌‌ها خطر بروز سرطان را کاهش می‌‌دهد؟

در بیش‌تر مطالعات روی تعداد زیادی افراد، مصرف بیش‌تر میوه وسبزی‌‌ها با کاهش خطر سرطان ریه، دهان، مری، معده و کولون ارتباط دارد. از آنجا که نمی‌‌دانیم کدام ترکیب موجود در میوه و سبزی بیش‌ترین تأثیر مفید را دارد، توصیه می‌‌شود روزانه 5 وعده یا بیش‌تر میوه و سبزیجات متنوع مصرف کنیم.

آیا سبزیجات خانواده کلم در پیشگیری از سرطان مهم است؟

این سبزیجات شامل کلم، گل‌کلم و کلم بروکلی است. این سبزیجات حاوی ترکیباتی است که احتمال خطر سرطان کولورکتال را کاهش می‌‌دهد، شواهد نشان می‌‌دهد که مصرف انواعی از سبزیجات شامل انواع کلم خطر سرطان را کاهش می‌‌دهد.

آیا تفاوتی بین ارزش غذایی میوه و سبزیجات تازه، یخ‌‌زده و کمپوت وجود دارد؟

بله. ولی همه آنها می‌‌تواند انتخاب خوبی باشند. غذاهای تازه بیش‌ترین ارزش غذایی را دارند. اما غذاهای یخ زده هم ارزش زیادی دارند. غذاهای بسته‌‌بندی شده مواد مغذی حساس به حرارت و محلول در آب را از دست می‌‌دهند. توجه داشته باشید که در بعضی کمپوت‌‌ها شکر زیادی وجود دارد و برخی سبزیجات بسته‌‌بندی شده نمک فراوان دارد. سبزی و میوه را در انواع مختلف آن استفاده کنید و به اطلاعات بسته‌‌بندی مواد غذایی توجه کنید.

آیا پخته شدن بر ارزش غذایی سبزیجات تأثیر می‌‌گذارد؟

آب‌پز کردن سبزیجات به مدت طولانی بر میزان ویتامین‌‌های محلول در آب آن (ویتامین B و C) تأثیر می‌‌گذارد. بخارپز کردن و پختن در میکروویو بهترین راه حفظ این مواد مغذی در سبزیجات است.

آیا مصرف آب میوه و سبزیجات مفید است؟

آبگیری میوه و سبزیجات یک روش مناسب مصرف آنها خصوصاً در مواردی است که جویدن و بلع آنها مشکل باشد. آبگیری همچنین به جذب مواد مغذی میوه و سبزی‌‌ها کمک می‌‌کند. اما مصرف آب میوه و سبزیجات با مصرف فیبر کم‌تری همراه است. آبمیوه به‌خصوص در صورت مصرف زیاد کالری کمی دارد. آبمیوه و سبزی‌‌های صنعتی بهتر است خالص باشد. همچنین برای از بین بردن میکروب‌‌ها باید پاستوریزه شوند.

رژیم گیاهخواری

آیا رژیم گیاهخواری خطر سرطان را کم می‌‌کند؟

رژیم گیاهخواری فواید زیادی دارد. این رژیم چربی‌‌های اشباع کم‌تر و فیبر، ویتامین و فیتوکمیکال زیادی دارد. با این‌حال نمی‌‌توان نتیجه گرفت که رژیم گیاهخواری تأثیر خاصی در پیشگیری سرطان دارد. در رژیم گیاهخواری سرسختانه که در آن هیچ‌گونه محصول حیوانی مانند شیر و تخم‌‌مرغ نیز مصرف نمی‌‌شود، مصرف مکمل ویتامین B12، روی و آهن لازم است. (به‌خصوص در بچه‌‌ها و زنان پس از یائسگی)

ویتامین A

آیا ویتامین A خطر سرطان را کم می‌‌کند؟

ویتامین A (رتینول) از 2 طریق از مواد غذایی تأمین می‌‌شود: نوع آماده از منابع حیوانی (رتینول) و ساخته شدن از بتاکارتن موجود در منابع غذایی گیاهی. ویتامینA برای حفظ سلامتی بافت‌‌ها ضروری است. نشان داده نشده است که مکمل‌‌های ویتامین A، چه به‌صورت رتینول و چه بتاکاروتن خطر سرطان راکاهش دهد و در حقیقت مصرف زیاد مکمل‌‌های آن موجب افزایش خطر سرطان ریه در سیگاری‌‌ها می‌‌شود. مصرف زیاد رتینول با خطرات جدی دیگری نیز همراه است.

ویتامین C

آیا ویتامین C خطر سرطان را کم می‌‌کند؟

ویتامین C در انواعی از میوه‌‌ها و سبزیجات خصوصاً مرکبات وجود دارد. بسیاری مطالعات رابطه مصرف ویتامین C و کاهش خطر بروز سرطان را نشان داده است. ولی مطالعاتی که در آن ویتامین C به‌صورت مکمل استفاده شده، ارتباطی با کاهش خطر بروز سرطان را نشان نداده است.

ویتامین D

آیا ویتامین D خطر سرطان را کم می‌‌کند؟

شواهد زیادی وجود دارد که مصرف ویتامین D تأثیرات مفیدی در برخی سرطان‌‌ها از جمله سرطان کولون، پروستات و پستان دارد. ویتامین D از طریق ساخته شدن در پوست در معرض نور آفتاب و همچنین از رژیم غذایی مانند لبنیات غنی شده و مکمل‌‌ها تامین می‌‌شود. ولی بسیاری افراد ویتامین D کافی دریافت نمی‌‌کنند.

میزان توصیه شده مصرف ویتامین D (600- 200 واحد بین‌‌المللی در روز) خصوصاً در کسانی که تماس اندکی با نور آفتاب دارند، افراد مسن، افراد با پوست تیره و کودکانی که فقط با شیر مادر تغذیه می‌‌شوند ممکن است کافی نباشد. مطالعات بیش‌تری برای تعیین میزان لازم ویتامین D در کاهش خطر سرطان ضروری است ولی میزان آن بین 2000-200 واحد بین‌‌المللی روزانه بسته به سن و سایر فاکتورها است. برای کاهش خطرات احتمالی تماس با اشعه ماوراءبنفش نور خورشید برای ساختن ویتامین D در مقابل استفاده از فواید این ویتامین، یک رژیم غذایی متعادل، مکمل‌‌ها و تماس با نور خورشید به‌طور محدود بهترین راه دسترسی به ویتامین D است.

ویتامین E

آیا ویتامین E خطر سرطان را کم می‌‌کند؟

آلفاتوکوفرول فعال‌‌ترین نوع ویتامین E و یک آنتی‌‌اکسیدان قوی است. در یک مطالعه مردان سیگاری که آلفاتوکوفرول دریافت می‌‌کردند، احتمال کم‌تری در بروز سرطان پرستات را نشان دادند. ولی مطالعات دیگر این رابطه را نشان نداده است. مطالعات بیش‌تری در این زمینه در دست انجام است.

آب و سایر مایعات

چقدر آب و سایر مایعات باید بنوشیم؟

نوشیدن آب و سایر مایعات احتمال بروز سرطان مثانه را کم‌تر می‌‌کند. زیرا آب ترکیبات سرطان‌‌زای موجود در مثانه را رقیق می‌‌کند و مدت زمان تماس آنها را با پوشش مثانه کاهش می‌‌دهد. مصرف حداقل 8 لیوان آب و مایعات روزانه توصیه می‌‌شود و برخی مطالعات حتی مصرف مقادیر بیش‌تر را مفید دانسته است.