سرطان پستان چیست؟
سرطان پستان یک غده بدخیم است که از سلول‌هاي بافت پستان منشاءء می‌گیرد. این سرطان اغلب در زنان ایجاد مي‌شود ولی مردان نیز مي‌توانند به آن دچار شوند. موضوع صحبت ما در این بخش سرطان سینه در زنان است. بافت طبيعي پستان (تشريح بافت پستان) برای شناخت این بیماری، آشنایی با اصول اولیه، ساختار طبیعی و قسمت‌هاي مختلف بافت پستان بسیار کمک‌کننده است. بافت پستان خانم‌ها از چندین قسمت تشکیل شده است:
لوبول‌ها : غددی که شیر تولید مي‌کنند.
مجاری : لوله‌هاي کوچکی که شیر را از غدد تولیدکننده شیر به نوک پستان انتقال مي‌دهند. بافت چربی بافت همبند عروق خونی اغلب سرطان‌هاي سینه از سلول‌هایی که جدار مجاری را مي‌پوشانند منشاء مي‌گیرند (و به آنها سرطان داکتال یا مجرایی گفته مي‌شود) بعضی دیگر از سلول‌های غدد ترشح‌کننده شیر منشاء مي‌گیرند (به آنها سرطان لوبولار گفته مي‌شود) و تعداد کمي از سایر بافت‌ها منشاء مي‌گیرند. سیستم لنفاوی سیستم لنفاوی به دلیل اینکه یکی از راه‌هاي انتشار سلول‌هاي سرطانی پستان مي‌باشد، بسیار مهم است. این سیستم از قسمت‌هاي متعددی تشکیل شده است.
گره‌هاي لنفاوی: تجمعات سلول‌هاي ایمنی کوچک و لوبیایی شکل که با عروق لنفاوی مرتبطند. این سلول‌ها نقش مهمي در مقابله با عفونت ایفا مي‌کنند. عروق لنفاوی مشابه وریدهای کوچکی هستند که به‌جای خون مایع شفافی به نام لنف را از بافت پستان خارج مي‌کنند. سلول‌هاي بافت سرطانی مي‌توانند وارد عروق لنفاوی شده و از راه آنها شروع به رشد در گره‌هاي لنفاوی کنند. اغلب عروق لنفاوی بافت پستان به گره‌هاي لنفاوی زیر بغل مي‌ریزند اگر سلول‌هاي سرطانی به این گره‌هاي لنفاوی زیر بغل راه یابند و رشدشان را ادامه دهند باعث بزرگی و تورم این غدد و گره‌ها مي‌شوند. تشخیص این که سلول‌هاي سرطانی به این گره‌ها و غدد لنفاوی انتشار یافته‌اند بسیار مهم است. چون انتشار به این گره‌ها، احتمال انتشار آنها در سیستم گردش خون و گسترش به سایر قسمت‌هاي بدن را بیش‌تر مي‌کند. و این حالت روی برنامه درمانی مؤثر است.
توده‌هاي خوش‌خیم پستان
اغلب توده‌هاي پستان خوش‌خیم اند. به این معنی که آنها سرطان نیستند. این توده‌ها، رشد غیرطبیعی در بافت پستان هستند ولی به سایر قسمت‌هاي خارج از پستان گسترش نمي‌یابند و تهدیدکننده حیات نمي‌باشند. ولی اغلب این توده‌هاي خوش‌خیم شانس و احتمال ابتلای فرد به سرطان سینه را افزایش مي‌دهند. اغلب توده‌ها در اثر تغییرات فيبروكيستيك (تغییراتی در بافت همبند و مجاری) ایجاد مي‌شوند.كیست‌ها، کیسه‌هاي پر از مایع هستند. فیبروز هم به معنی ایجاد بافت مشابه اسکار و زخم است. این تغییرات باعث تورم و درد بافت پستان مي‌شوند. این تغییرات با سیکل‌هاي قاعدگی همراهی دارند و قبل از شروع قاعدگی ایجاد مي‌شوند. احساس وجود توده در سینه‌ها ایجاد مي‌شود. و گاهی اوقات ترشحات شفاف و یا کدر از نوک سینه‌ها خارج مي‌شود.
انواع اصطلاحات مربوط به سرطان سینه
ممکن است برایتان سخت باشد که معنی و مفهوم بعضی واژه‌ها و اصطلاحاتی که تیم پزشکیتان برای صحبت در مورد سرطان سینه به‌کار مي‌برند را متوجه شوید. در اینجا برای آگاهی بیش‌تر بعضی کلمات کلیدی که برای توصیف سرطان سینه به‌کار مي‌روند آورده شده‌اند:
کارسینوم: این واژه برای توصیف سرطانی که از لایه داخلی پوشاننده هر عضوی ایجاد مي‌شود به‌کار مي‌رود. تقریباً تمام انواع سرطان سینه از نوع کارسینوم است مثل بافت پستان (چه کارسینوم داکتال (مربوط به مجاری) و چه کارسینوم لوبولار (مربوط به غدد ترشحی)
آدنوکارسینوم: نوعی از سرطان است که از بافت غده‌ای منشاء مي‌گیرد. (بافت غده‌ای شامل بافتی است که موادی تولید و ترشح مي‌کند) لوبول‌ها و داکت و مجاری در بافت پستان، بافت غده‌ای هستند که وظیفه تولید شیر را بر عهده دارند. در نتیجه سرطان‌هایی که از این نواحی منشاء مي‌گیرند آدنوکارسینوم نامیده مي‌شوند.
کارسینوم درجا: این اصطلاح برای مراحل ابتدایی سرطان که هنوز سلول‌هاي سرطانی در لایه‌هاي سلولی منشاء گرفتة اولیه باقیمانده‌اند به‌کار مي‌رود. درسرطان سینه این اصطلاح به این معنی است که سلول‌هاي سرطانی فقط در مجاری (در نوع کارسینوم داکتال یا مجرایی درجا) و یا فقط در غدد یا لوبول (در نوع کارسینوم لوبولار درجا) موجودند و به بافت‌هاي عمیق‌تری در بافت پستان و یا سایر اعضای بدن انتشار نیافته‌اند. گاهی اوقات به این نوع، سرطان پستان غیرمهاجم هم گفته مي‌شود. کارسینوم مهاجم و یا نفوذکننده و منتشرشده: سرطان مهاجم، نوعی است که از محدودة لایة سلولی اولیه که از آن منشاء گرفته، تجاوز کرده (برخلاف کارسینوم درجا). اغلب انواع سرطان‌هاي سینه از این نوع مهاجم هستند. چه نوع کارسینوم داکتال و چه نوع کارسینوم لوبولار.
سارکوم: سارکوم‌ها سرطان‌هایی هستند که از بافت‌هاي همبند بدن مثل بافت عضلانی، چربی و یا ساختارهای عروقی خونی منشاء مي‌گیرند. سارکوم‌هاي پستان بسیار نادرند. انواع مختلف سرطان سینه انواع مختلف سرطان سینه شناخته شده‌اند. بسیاری از آنها بسیار نادرند. گاهی اوقات غده‌های پستان مي‌توانند ترکیبی از این انواع و یا مخلوطی از انواعسرطان‌هاي مهاجم و درجا باشند.
- کارسینوم داکتال (مجرایی) درجا (DCIS) شایع‌ترین نوع سرطان سینه غیرمهاجم است. و این نوع سرطان مجرایی درجا به این معناست که سلول‌های سرطانی تنها در مجاری پستان وجود دارند و از طریق جدار مجاری به داخل بافت پستان منتشر نشده است. تقریباً تمام زنان در این مرحله از سرطان قابل درمان‌اند. اغلب بهترین راه تشخیص این سرطان مجرایی درجا در مراحل اولیه از طریق ماموگرافی است.
- کارسینوم درجای غده‌ای (لوبولار)(LCIS) در این نوع، پروسه بدخیمي از غدد تولیدکننده شیر شروع مي‌شود ولی محدود به این سلول‌هاي غده‌ای باقی مي‌ماند و از جدار لوبول‌ها پیشروی نمي‌کند. با وجودی که این نوع سرطان لوبولی درجا نیز، سرطان واقعی نیست ولی داشتن این نوع کارسینوم باعث افزایش ریسک ابتلا به سرطان در زنان در آینده مي‌شود. به همین دلیل، انجام ماموگرافی منظم و دقیق در زنان مبتلا به این نوع کارسینوم لوبولار درجا (LCIS) بسیار بسیار مهم است.
- کارسینوم داکتال(مجرایی) مهاجم و نفوذ کنندIDC)) این نوع کارسینوم شایع‌ترین نوع سرطان سینه است. شروع اولیه آن از مجرایی شیری است. سپس از جدار مجاری عبور، نفوذ و گسترش مي‌یابد و به بافت‌هاي مختلف پستان تهاجم مي‌کند. و از آن طریق مي‌تواند در سایر قسمت‌هاي بدن منتشر شود. از هر 10 سرطان مهاجم سینه، 8 تا از نوع کارسینوم مهاجم مجرایی یا داکتال است.
- کارسینوم لوبولار(غده‌ای) مهاجم و نفوذ کننده (ILC) این نوع سرطان از غدد شیری یا لوبول‌ها منشاء مي‌گیرند. مي‌توانند به بقیه قسمت‌هاي بدن پخش شوند. از هر 10 سرطان مهاجم سینه، یکی از این نوع است.
- سرطان سینه التهابی (IBC) این نوع غیرشایع سرطان سینه مهاجم 1% -3% انواع سرطان‌هاي سینه را شامل مي‌شود. اغلب یک توده مجزا وجود ندارد و در مقابل، پوست پستان قرمز و گرم شده و نمای ضخیم و سوراخ سوراخ مشابه پوست پرتقال پیدا مي‌کند. پستان درگیر ممکن است بزرگتر، سفت‌تر، دردناک یا همراه خارش شود. در مراحله اولیه، این نوع سرطان، اغلب با عفونت اشتباه مي‌شود. به دلیل اینکه هیچ توده مشخصی در پستان وجود ندارد، در ماموگرافی قابل تشخیص نیست که باعث مي‌شود تشخیص اولیه این سرطان در مراحل اولیه را سخت‌تر هم بکند. شانس، احتمال انتشار و پیش‌آگهی آن از سرطان مهاجم لوبولار و یا داکتال بالاتر است.
چه تعدادی از زنان به سرطان پستان مبتلا مي‌شوند؟ شایع ترین نوع سرطان در زنان، سرطان پستان است. و دومین علت مرگ زنان به علت سرطان بعد از سرطان ریه است. شانس و احتمال ابتلای یک زن به سرطانسینه مهاجم در طی زندگی‌اش، 8/1 است. شانس مرگ ناشی از سرطان سینه 35/1 است. میزان مرگ‌ومیر ناشی از سرطان سینه در حال کاهش است که این احتمالاً در نتیجه شناسایی و تشخیص سریع‌تر سرطان و پیشرفت و بهبود روش‌هاي درمانی است. علت سرطان پستان چیست؟ تغییرات مشخصی در DNA سلول‌هاي طبیعی پستان، باعث سرطانی شدن آنها مي‌شود. DNA یک ساختار شیمایی در هر کدام از سلول‌هاي بدن است که ساختار ژن‌هاي ما و دستورالعمل عملکرد سلول‌ها را مشخص مي‌کنند. بعضی از تغییرات ارثی در DNA باعث افزایش ریسک سرطان شده و مسئول بعضی انواعسرطان‌هاي فامیلی مي‌شوند ولی اکثر سرطان‌هاي سینه در اثر آسیب و تغییرات ناگهانی و تصادفی DNA در یک سلول منفرد و نه به‌صورت تغییر ارثی طی زندگی طبیعی یک زن ایجاد مي‌شوند. به اینها تغییرات اکتسابی گفته مي‌شود و اکثر انواع سرطان‌هاي سینه در اثر چندین جهش و تغییر اکتسابی در ژن سلول ایجاد مي‌شوند. اما تا امروز علت اغلب این جهش‌هاي اکتسابی که منجر به سرطان سینه مي‌شوند، ناشناخته است. با وجودی که علت قطعی سرطان سینه شناخته شده نیست، ولی ریسک فاکتور و عوامل خطر مشخصی مرتبط با بیماری شناخته شده‌اند. عامل خطرساز، هر چیزی است که شانس فرد را برای ابتلا به بیماری مثل سرطان افزایش مي‌دهد. انواع مختلف سرطان، ریسک فاکتورهای متفاوتی دارند. بعضی از این عوامل خطرساز مثل سیگار کشیدن، الکل و رژیم غذایی قابل تغییر بوده و بستگی به نحوه زندگی فرد دارد. ولی سایر عوامل مثل سن، نژاد و جنس یا سابقه خانوادگی ثابت و غیرقابل تغییرند. ولی داشتن یک عامل خطرساز و یا حتی چند مورد به این معنی نیست که فرد به بیماری دچار مي‌شود. بعضی زنان با یک و یا چندین عامل خطرساز، هیچ‌گاه به سرطان سینه مبتلا نمي‌شوند. و نیز اغلب زنان با سرطان پستان هیچ ریسک فاکتور شناخته شده‌ای ندارند. در نتیجه با وجودی که تمام زنان در ریسک ابتلا به سرطان سینه هستند، عوامل زیر باعث افزایش احتمال ابتلا به بیماری مي‌شوند. با وجودی که بسیاری از این ریسک فاکتورها شانس ابتلا و پیشرفت سرطان سینه را افزایش مي‌دهند، هنوز مشخص نیست که دقیقاً این عوامل چگونه باعثسرطانی شدن سلول‌ها مي‌شوند. به‌نظر مي‌رسد هورمون نقش بسیار مهمي در بعضی از انواع سرطان سینه ایفا مي‌کند ولی نحوه ایجاد و روند آن به‌طور کامل شناخته‌شده نیست. عوامل خطرساز ثابت و غیرقابل تغییر
- جنس زن بودن به‌راحتی یک عامل خطرساز بسیار مهم است. با وجودی که مردان هم به این بیماری مبتلا مي‌شوند، این بیماری در زنان نسبت به مردان 100 برابر شایع‌تر است .
- سن شانس ابتلا به سرطان سینه با افزایش سن زنان بیش‌تر مي‌شود. از هر 3 زن مبتلا به سرطان مهاجم، 2 نفر سن 55 یا بالاتر در زمان تشخیص سرطانشان دارند.
- عوامل خطرساز ژنتیکی حدود 5 تا 10 درصد سرطان‌هاي سینه مرتبط با تغییرات یا جهش‌هاي ارثی در بعضی ژن‌هاي خاص مي‌باشد شایع‌ترین تغییرات، در ژن‌هاي BRCA1 و BRCA2 هستند. زنان با جهش در این ژن‌ها تا حدود 80% شانس ابتلا به سرطان سینه در طی زندگی خود دارند. علاوه براین ژن‌ها، سایر جهش‌ها در ایجاد سرطان نقش دارند.
- سابقه خانوادگی احتمال سرطان سینه در بین زنانی که خویشاوندان درجه یک مبتلا به این بیماری دارند، بیش‌تر است .این خویشاوندان هم مي‌توانند مادری و یا پدری باشند. داشتن مادر، دختر یا خواهر مبتلا به سرطان سینه، ریسک ابتلا را دو برابر مي‌کند. با وجود این گزارشات، بسیار مهم است که دقت شود حدود 70 تا 80 درصد زنان مبتلا بهسرطان سینه، هیچ سابقه خانوادگی برای این بیماری ندارند.
- سابقه شخصی سرطان پستان زنی با سرطان سینه در یک پستان خود، شانس بسیار بالاتری برای ابتلا به نوع جدیدی از سرطان در پستان سمت مقابل و یا در قسمت دیگری از همان پستان دارد. این حالت با عود و بازگشت سرطان اولیه، بسیار متفاوت است.
- نژاد در زنان سفیدپوست، احتمال ابتلا به سرطان پستان نسبت به زنان افریقایی- امریکایی بیش‌تر است. ولی در سیاهان افریقایی- امریکایی مرگ ناشی از سرطان نسبت به سفیدپوستان خیلی بیش‌تر است. آسیایی‌ها، اسپانیایی‌ها، آمریکایی و هندی‌ها هم احتمال کم‌تری برای ابتلا به سرطان سینه دارند.
- بافت پستانی متراکم بافت متراکم پستان به معنی وجود بافت غده‌ای بیش‌تر و چربی کم‌تر است. زنان با بافت پستان متراکم‌تر و محکم‌تر ریسک ابتلای بالاتری برای سرطان سینه دارند. همچنین این نوع بافت، تشخیص ضایعات پستان در ماموگرافی را سخت‌تر و دقت آن را کم‌تر مي‌کند و باعث مي‌شود ماموگرافی کم‌تر تشخیصی شود.
- عادت ماهانه زنانی که در سن پایین و قبل 12 سالگی دچار قاعدگی مي‌شوند و یا بعد 55 سال و دیرتر دچار یائسگی مي‌شوند، ریسک بالاتری برای ابتلا به سرطان سینه دارند. و توجیه این است که، به دلیل سیکل‌هاي قاعدگی بیش‌تر، مدت زمان تماس با هورمون‌هاي استروژن و پروژسترون افزایش مي‌یابد.
- سابقه قبلی رادیودرمانی یا پرتودرمانی پستان زنانی که در گذشته تحت پرتودرمانی در ناحیة قفسه سینه (مثلاً به‌عنوان درمان یک نوع سرطان دیگر) قرار گرفته بودند، ریسک بالاتری برای ابتلا به سرطان سینه پیدا مي‌کنند.
- درمان با داروی DES (دی اتیل استیل بترول) (Diethy lstilbestrol) در گذشته به دلیل اینکه تصور مي‌شد، DES باعث کاهش احتمال سقط جنین در زنان حامله مي‌شود، این دارو به‌طور وسیع در زنان باردار مصرف مي‌شد. ولی مطالعات اخیر نشان داده‌اند که این زنان باردار و نوزادان دخترشان که تحت تماس با این دارو در دوران جنینیشان بوده‌اند، در آینده در خطر بیش‌تری برای ابتلا به سرطانسینه قرار دارند.
ریسک فاکتورهای قابل تغییر سرطان پستان و مرتبط با شیوه زندگی
- نداشتن فرزند و یا به‌دنیا آوردن بچه در سن بالا زنانی که بچه دار نشده‌اند و یا اولین فرزندشان را بعد 30 سالگی به دنیا آورده‌اند، رسیک بالاتری برای ابتلا به سرطان سینه دارند. حامله شدن بیش‌تر از یک بار در سن پایین، ریسک ابتلا به سرطان سینه را کاهش مي‌دهد. بارداری تعداد کلی سیکل‌هاي قاعدگی در کل زندگی زن را کاهش مي‌دهد و در نتیجه باعث مي‌شود که تماس با هورمون‌هاي استروژن و پروژسترون در کل، کاهش یابد و اثر محافظتی داشته باشد.
- مصرف اخیر قرص ضدبارداری مطالعات نشان مي‌دهند که زنانی که قرص‌هاي ضدبارداری مصرف مي‌کنند، نسبت به زنانی که هیچ وقت آنها را مصرف نکرده‌اند تا حدی ریسک بالاتری برای ابتلا بهسرطان سینه، دارند. در زنانی که مدت طولانی و قبل‌تری این قرص‌ها را قطع کرده‌اند، این ریسک کاهش مي‌یابد. بهتر است در مورد مزایا و معایب و به‌صرفه بودن مصرف قرص‌هاي ضدبارداری با پزشکان مشورت کنید.
- درمان‌هاي هورمونی بعد یائسگی و یا درمان جایگزین هورمونی HRT این درمان‌ها سال‌ها برای بهبود علائم ناشی از یائسگی و جلوگیری از پوکی استخوان مصرف مي‌شوند. دو نوع اصلی این درمان وجود دارد. در مورد زنانی که همچنان رحم خود را حفظ کرده‌اند، پزشک اغلب استروژن و پروژسترون همزمان تجویز مي‌کند. استروژن به‌تنهایی باعث افزایش ریسک سرطان رحم مي‌شود و برای جلوگیری از این مشکل، پروژسترون هم به درمان اضافه مي‌شود. ولی برای زنانی که تحت هیسترکتومی (عمل جراحی برداشت رحم) قرار گرفته‌اند و رحمشان را از دست داده‌اند، استروژن به تنها داده مي‌شود. درمان ترکیبی استروژن و پروژسترون مشخص است که مصرف طولانی‌مدت این داروها، برای چندین سال پیاپی، باعث افزایش ریسک ابتلا به سرطان پستان و مرگ ناشی از آن مي‌شود. همچنان به دلیل اینکه این نوع درمان باعث کاهش وضوح و تأثیر تشخیصی ماموگرافی مي‌شود، باعث مي‌شود سرطان تا مراحل انتهایی تشخیص داده نشود. نشان داده شده که 5 سال بعد قطع این رژیم درمانی، ریسک سرطان پستان کاهش یافته و به حالت قبلی و طبیعی برمي‌گردد. درمان با استروژن به‌تنهایی این نوع درمان با استروژن تنها، چندان ریسک ابتلا به سرطان سینه را افزایش نمي‌دهد. ولی اگر طولانی‌مدت مثلاً برای بیش از 10 سال مصرف شوند، در بعضی مطالعات، افزایش ریسک ابتلا به سرطان تخمدان و پستان گزارش شده است.
- عدم شیردهی توسط مادر(مصرف شیرخشک) بعضی مطالعات نشان‌دهنده این است که شیردهی توسط پستان، تا حدی احتمال ابتلا به سرطان سینه را کاهش مي‌دهد، مخصوصاً اگر 5/1 تا 2 سال طول بکشد. و این نیز به دلیل کاهش تعداد کلی سیکل‌هاي قاعدگی در زنان شیرده مشابه حاملگی است.
- الکل مصرف الکل با افزایش ریسک سرطان سینه همراهی دارد. مصرف بیش از 2 نوبت روزانه حدوداً ریسک ابتلا به سرطان را نسبت به افرادی که الکل مصرف نمي‌کنند 5/1 تا 2 برابر افزایش مي‌دهد.
- اضافه وزن و چاقی اضافه وزن و چاقی باعث افزایش احتمال ابتلا به سرطان سینه مي‌شود مخصوصاً اگر چاقی بعد از یائسگی و یا در سنین رشد و نوجوانی باشد. ولی ارتباط چاقی وسرطان سینه پیچیده است. مطالعاتی که روی چربی موجود در رژیم غذایی و ارتباط با سرطان سینه انجام شده، نتایج متضادی داشته‌اند.
- بی‌تحرکی مطالعات نشان مي‌دهند که ورزش باعث کاهش ریسک ابتلا به سرطان پستان مي‌شود. تنها سؤال این است که برای رسیدن به این اثر محافظتی چه مقدار ورزش و فعالیت بدنی لازم است. یک مطالعه نشان داده است که پیاده‌روی به مدت 1 ساعت و 15 دقیقه تا 2 ساعت و نیم در هفته ریسک ابتلا را تا 18% کاهش مي‌دهد. پیاده‌روی به مدت 10 ساعت در هفته، این ریسک را به مقدار بیش‌تری کاهش مي‌دهد.
ریسک فاکتورهای احتمالی و غیرقطعی
- رژیم پر از چربی مطالعات روی چربی موجود در رژیم غذایی، به‌طور قطعی مشخص نکرده‌اند که چربی زیاد در غذا، یک ریسک فاکتور برای سرطان سینه است. بیش‌تر مطالعات نشان داده‌اند که سرطان سینه در کشورهایی که مردم چربی رژیم غذایی کمي دارند کم‌تر شایع است. در مقابل در یک مطالعه دیگر در آمریکا، ارتباطی بین چربی زیاد رژیم غذایی و افزایش ریسک سرطان سینه مشخص نشد. محققان هنوز مطمئن نیستند که چگونه این تفاوت را توضیح دهند. مطالعات بیش‌تری برای اثبات تأثیر چربی و نوع رژیم غذایی و وزن بدن روی ریسک ابتلا به سرطان سینه باید صورت گیرد. ولی کلاً توصیه مي‌شود که یک رژیم غذایی سالم حاوی 5 واحد یا بیش‌تر سبزیجات و میوه روزانه مصرف شود. تمام رده‌هاي غلات به‌کار برده شود. و گوشت قرمز به‌طور محدود مصرف شود.
- سقط مطالعات متعدد نشان‌دهنده این است که سقط القایی و یا از دست دادن تصادفی جنین حین بارداری باعث افزایش ریسک ابتلا به سرطان سینه نمي‌شوند.
- پروتز سینه سیلیکون که در ساختار پروتزهای سینه به‌کار مي‌رود باعث ایجاد بافت اسکار (از جنس بافت همبند) در نسج پستان مي‌شود. ولی مطالعات مختلف هیچ ارتباطی بین این عمل جراحی زیبایی و افزایش ریسک سرطان سینه نشان نمي‌دهند. در صورتی‌که پروتز سینه دارید، ممکن است نیاز داشته باشید حین ماموگرافی، تصاویر اضافی و عكس‌هاي دیگری نیز بگیرید.
- آلودگی‌هاي محیطی مطالعات زیادی برای شناسایی ارتباط عوامل محیطی و افزایش ریسک ابتلا به سرطان سینه نشان داده شده است. در حال حاضر، هیچ مطالعه‌ای به وضوح ارتباطی بین سرطان سینه و آلاینده‌هاي محیطی نشان نداده است.
- سیگار کشیدن بیش‌ترین مطالعات، ارتباطی بین سیگار کشیدن و سرطان سینه نشان نمي‌دهند. در حال حاضر مطالعات زیادی روی افرادی که در ارتباط نزدیک با فرد سیگاری هستند، امکان ارتباط این نوع تماس با تنباکو و احتمال سرطان سینه در حال انجام است. ولی در این مورد هم ارتباطی هنوز مشخص نشده است. به هرحال به دلیل امکان ارتباط دود سیگار هر چند به‌صورت غیرمستقیم با ابتلا به سرطان سینه، باید از این حالت دوری کرد.
- کار کردن شبانه مطالعاتی وجود دارند که نشان مي‌دهند، زنانی که شبها کار مي‌کنند (پرستاران شیفت شب به‌عنوان مثال)، ریسک بالاتری برای ابتلا به سرطان سینه دارند.
آیا سرطان پستان قابل پیشگیری است؟ هیچ راه قطعی برای پیشگیری از سرطان سینه وجود ندارد. ولی اقداماتی وجود دارند که تمام زنان برای کاهش ریسک ابتلا، تشخیص سریع بیماری در مراحل اولیه در صورت ایجاد شدن و درمان در فازهای اولیه مي‌توانند انجام دهند. کاهش ریسک ابتلا به بیماری با تغییر ریسک فاکتورهای قابل تغییر و مربوط به نحوه زندگی تا حدی مي‌توانید احتمال ابتلا را کاهش دهید. با پرهيز از مصرف الکل، برنامه ورزشی منظم و رژیم غذایی سالم، ریسک ابتلا کاهش مي‌یابد. همچنین در مادرانی که برای حداقل چند ماه به نوزادان خود شیر مي‌دهند، ریسک سرطان ممکن است کاهش یابد. در صورتی‌که واقعاً نیاز زیادی به داروهای هورمونی جایگزین، طی یائسگی خود ندارید، بهتر است از این داروها استفاده نکنید. شناسایی زودرس سرطان سینه الف: روش‌هاي شناسایی در زنان پرخطر در صورتی‌که ریسک فاکتورهای بیش‌تری برای ابتلا به سرطان سینه دارید، مي‌توانید اقداماتی برای کاهش این شانس ابتلا انجام دهید. قبل شروع انجام این کارها، با پزشکان مشورت کنید تا مطلع شوید که کدام روش برایتان بهترین است.
- آزمايش ژنتیک روش‌ها و آزمايش‌هایی وجود دارند که مي‌توانند تغییر و یا جهش‌هایی در ژن‌هایی كه مرتبط با سرطان سینه هستند را مشخص کنند. با این اطلاعات، زنان مي‌توانند گام‌هایی برای کاهش خطر ابتلا بردارند. در این روش‌ها، توصیه شده است که تنها زنان با سابقه خانوادگی قوی سرطان سینه، باید جهت ارزیابی جهش در ژن BRCA تحت آزمايش ژنتیک قرار بگیرند. اگر مي‌خواهید آزمايش ژنتیک دهید، باید با پزشک و متخصص ژنتیک خود مشورت کنید تا نوع آزمايشی که برایتان مناسب است را در نظر بگیرند.
- پیشگیری از سرطان پستان با داروی شیمیایی این روش به‌صورت استفاده از داروهایی برای کاهش ریسک سرطان است. داروهای زیادی برای کاهش ریسک ابتلا به سرطان سینه مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. تاموکسیفن، مدت‌هاست که برای درمان بعضی انواع سرطان سینه مورد استفاده قرار مي‌گیرد. مطالعات نشان داده‌اند که در زنان با ریسک بالاتر برای ابتلا به سرطان سینه، با مصرف تاموکسیفن این ریسک کاهش یافته است.
- جراحی پیشگیرانه در زنان با ریسک بسیار بالای ابتلا به سرطان پستان در تعداد کمي از زنان با ریسک ابتلای بسیار بالا برای سرطان سینه، جراحی پیشگیرانه مثل ماستکتومي (برداشت پستان) دوطرفه، انتخاب مناسبی است. در این شیوه، هر دو پستان، قبل از هر نوع سرطان شناخته شده‌ای برداشته مي‌شود. در حالی‌که با این روش تقریباً تمام بافت پستان برداشته مي‌شود، مقدار بسیار کمي باقی مي‌ماند. در نتیجه با وجودی که این عمل جراحی به مقدار زیادی ریسک ابتلا به سرطان سینه را کاهش مي‌دهد، بیماری ممکن است در بافت پستان باقی مانده شروع و گسترش یابد. امروزه، این نگرانی خیلی مهم نیست. دلایل برای انتخاب این نوع روش پیشگیری باید خیلی قوی باشد.
- جراحی پیشگیرانه برداشت تخمدان (اووفورکتومي‌پیشگیرانه) زنان با جهش در ژن BRCA که تخمدانشان خارج شده، ریسک بسیار کم‌تری برای ابتلا به سرطان سینه نشان داده‌اند. چون خارج کردن تخمدان به معنی حذف منبع اصلی تولید هورمون استروژن بدن است. همچنین باید دانست زنانی که جهش ژنی BRCA را دارند، در خطر ابتلا به سرطان تخمدان هم قرار دارند. اغلب پزشکان توصیه مي‌کنند بعد از به دنیا آوردن فرزندانشان، تحت برداشت تخمدان قرار گیرند.
چگونه سرطان پستان تشخیص داده مي‌شود؟ واژه غربالگری، به معنی استفاده از آزمايش‌هایی است که برای تشخیص بیماری‌هایی مثل سرطان در افرادی که هیچ علامتی ندارند، به‌کار برده مي‌شوند. هدف از این روش ها، شناسایی و تشخیص سرطان قبل از ایجاد علائم است. اندازه غده پستان و میزان انتشار و پخش آن در بدن مهمترین عواملی هستند که مي‌توانند نتیجة بیماری را در فرد پیش‌بینی کنند. بسیاری پزشکان معتقدند که آزمايش‌هاي تشخیصی زودرس و روش‌هاي غربالگری برای سرطان سینه، سالانه جان هزاران نفر را نجات مي‌دهد. عمل کردن به دستورالعمل‌هاي زیر شانس تشخیص زودرس سرطان سینه در مراحل اولیه و موفقیت درمان را بسیار بهبود مي‌بخشد. این دستورالعمل‌ها برای تشخیص زودرس سرطان سینه در زنان بدون علامت است.
- ماموگرافی زنان 40 ساله و بالاتر باید سالانه تا آخر عمر، تحت ماموگرافی قرار گیرند. با وجودی که تعدادی از سرطان‌ها توسط ماموگرافی تشخیص داده نمي‌شوند، ولی این اقدام، همچنان روش بسیار ارزشمندی برای تشخیص زودرس سرطان است.
- معاینه فیزیکی پستان زنان در محدوده سنی 20 تا 40 سال باید به‌طور منظم توسط یک پزشک متخصص، حداقل هر 3 سال یکبار تحت معاینه پستان قرار گیرند. بعد از 40 سالگی، این معاینه باید هر سال صورت گیرد. انجام معاینه فیزیکی پستان مدت کوتاهی قبل ماموگرافی، ایده بسیار خوبی است.
- معاینه پستان توسط خود فرد این روش معاینه، در زنان از سن بالای 20 سال شروع مي‌شود. زنان باید مزایا و محدودیت‌هاي این روش را یاد بگیرند. باید هر نوع تغییر در ظاهر، قوام، تراکم توده پستان خود را فوراً به پزشک متخصص اطلاع دهند. تحقیقات نشان دهنده این است که، معاینه توسط خود فرد برای تشخیص سرطان پستان، در مقایسه با شناسایی تصادفی توده پستان، نقش کمي دارد. اگر مي‌خواهید از این روش برای معاینه خود استفاده کنید، ابتدا باید پزشکتان به شما آموزش دهد که روش درست معاینه به چه صورتی است. اگر این روش را به‌صورت منظم انجام و ادامه دهید، مي‌توانید بفهمید، پستان‌هایتان در حالت عادی چه ظاهر و قوامي دارند. در نتیجه بسیار راحت‌تر مي‌توانید هر نوع تغییر ایجاد شده را تشخیص دهید. ولی اگر بر اساس برنامه منظم این معاینه را انجام ندهید هم مشکلی ایجاد نمي‌شود. هدف اصلی از همه این اقدامات، تماس فوری با پزشکتان در صورت مشاهده هر کدام از تغییرات زیر است: توده، تورم، تحریک پوستی یا سفت و کشیده شدن پوست، درد نوک پستان یا فرورفتن نوک پستان، قرمزی و پوسته‌ریزی کردن بافت یا پوست پستان و ترشحات غیر از شیر است. ولی باید توجه داشته باشید که اکثر اوقات وجود این تغییرات پستان، نشانه سرطان نیستند.
اقدامات غربالگری در زنان پرخطر زنان با خطر و احتمال بالاتری برای ابتلا به سرطان سینه باید با پزشکشان در مورد بهترین نحوه برخورد و اقدام، مشاوره کنند. که این اقدامات مي‌تواند شامل شروع ماموگرافی در سنین پایین‌تر، انجام آزمايش‌هاي غربالگری بیش‌تر و یا آزمايش‌هاي تشخیصی بیش‌تر باشند.
- ماموگرافی ماموگرافی، گرافی با اشعه X از پستان است. این آزمايش، روش تشخیص بیماری‌هاي پستان در زنانی است که مشکل پستان ندارند. از این روش در زمان تشخیص ضایعات پستان مثل وجود توده، تغییرات پوستی یاوجود ترشحات نوک پستان هم مي‌توان استفاده کرد. در حین انجام ماموگرافی، پستان بین دو صفحه تحت فشار قرار داده مي‌شود تا بافت آن پخش‌تر و گسترده‌تر شود. این فشار فقط چند ثانیه طول مي‌کشد. با وجودی که این کار، مقداری درد ایجاد مي‌کند ولی برای ایجاد یک تصویر خوب، لازم است. برای این کار، مقدار بسیار کمي اشعه به‌کار برده مي‌شود. و این مقدار کم برخلاف نگرانی مردم، باعث افزایش ریسک ابتلا به سرطان سینه نمي‌شود. مقدار اشعه براساس شرایط فرد متفاوت است. اگر زن با سرطان پستان، تحت پرتودرمانی باشد، برای تشخیص ضایعه پستان باید اشعه‌ای حدود 5000 راد (راد واحد اندازه‌گیری مقدار اشعه است) دریافت کند. اگر زنی 40 تا 90 سال تحت ماموگرافی قرار گرفته، در کل باید اشعه‌ای حدود 20 تا 40 راد دریافت کند. برای انجام ماموگرافی، باید از کمر به بالا برهنه باشد. پستان در وضعیت مناسب برای آزمایش قرار داده مي‌شود. فشار تنها چند ثانیه تا زمان گرفتن عکس طول مي‌کشد. کل این مراحل حدود 20 دقیقه طول مي‌کشد و نتیجه آن حداکثر تا 1 ماه باید حاضر باشد. از هر 10 زن که تحت ماموگرافی قرار مي‌گیرند، یک نفر ممکن است نیاز به تصاویر بیش‌تری داشته باشد. ولی اغلب آنها سرطان ندارند. در نتیجه اگر نیازی به عكس‌هاي اضافه پیدا کردید نگران نشوید. از هر 1000 عکس ماموگرافی، تنها 2 یا 4 مورد، نشانه سرطان هستند و بقیه اغلب طبيعي‌اند. زنان با ریسک بالاتر سرطان، باید در مورد بهترین نحوه برخورد با سرطان براساس وضعیت خود با پزشکشان مشورت کنند. ممکن است نیاز داشته باشند که ماموگرافی را از سن پایین‌تری شروع کنند، همزمان با انجام ماموگرافی، آزمايش‌هاي تشخیصی بیش‌تری را از سن پایین‌تر انجام دهند و دفعات انجام این آزمايش‌ها و ماموگرافی را بیش‌تر کنند. بهتر است همراه با انجام ماموگرافی، MRI یا سونوگرافی از پستان هم انجام شود.
- معاینه فیزیکی پستان این یک معاینه پستان توسط یک فرد متخصص است. برای این آزمايش، از کمر به بالا باید برهنه شوید. مرحله اول معاینه، مشاهده پستان از نظر تغییرات ابعاد، اندازه، ظاهر و تغییرات شکل است. سپس پزشک با استفاده از قسمت برجسته انگشتان، به آرامي‌بافت پستان شما را از نظر قوام، تغییر تراکم و وجود توده معاینه مي‌کند. ناحیه زیر هر دو بغل هم باید حتما معاینه شوند. اکنون زمان بسیار مناسبی برای این است که یاد بگیرید چگونه خودتان پستانتان را معاینه کنید.
- معاینه پستان توسط خود فرد و آگاهی از وضعیت آن هر زن باید از وضعیت طبیعی، ظاهر طبيعي پستان خود مطلع باشد، تا بتواند به محض آگاهی از هر نوع تغییر، سریعاً آن را به پزشک خود اطلاع دهد. پیدا کردن تغییر، به معنی داشتن سرطان نیست علاوه براین، شما همچنین مي‌توانید یک برخورد و معاینه مرحله به مرحله پستان، براساس یک برنامه مشخص را انتخاب کنید. بهترین زمان معاینه پستان توسط خود شخص، زمانی است که پستان متورم و یا بافت آن متراکم نباشد. در صورت متوجه شدن هر نوع تغییر یا مشکل، به پزشکتان اطلاع دهید. حتی در زنان با پروتز پستان هم امکان معاینه توسط خود شخص وجود دارد. حتی اگر از این روش معاینه هم استفاده نشود، اغلب مشکلی پیش نمي‌آید.
- MRI پستان برای زنان پرخطر از نظر سرطان سینه، غربالگری با MRI همراه ماموگرافی سالانه، اكيداً توصیه مي‌شود. ولی این روش معمولاً به تنهایی و بدون ماموگرافی توصیه نمي‌شود، چون ممکن است بسیاری از سرطان هایی که با ماموگرافی تشخیص داده مي‌شود را مشخص نکند. همچنین این روش نسبت به ماموگرافی بسیار پرهزینه‌تر است. علائم فیزیکی سرطان پستان امروزه استفاده وسیع از ماموگرافی به‌عنوان یک ابزار غربالگری، باعث افزایش تشخیص زودرس بسیاری از سرطان‌هاي سینه، پیش از علامت‌دار شدن مي‌گردد. ولی بعضی از آنها هنوز هم تشخیص نداده باقی مي‌مانند و علامت‌دار مي‌شوند. شایع‌ترین علامت سرطان سینه، یک توده جدید است. توده‌ای که بدون درد، بدون حاشیه مشخص بوده، سخت و محکم در زمان لمس باشد، شانس بیش‌تری برایسرطانی بودن دارد. ولی در بعضی از سرطان‌ها هم، پستان دردناک مي‌شود، در لمس نرم، حاشیه گرد و مشخص پیدا مي‌کند. در نتیجه بسیار مهم است که در صورت وجود هر یافته غیرعادی به پزشکتان اطلاع دهید. سایر نشانه‌هاي سرطان زیر شامل: تورم تمام و یا قسمتی از بافت پستان التهاب پوست و یا فرورفتن قسمتی از پوست پستان دردپستان درد نوک پستان و یا فرورفتن نوک پستان به داخل ترشحات غیرشیری از نوک پستان توده در زیر بغل