رحم

رحم بخشی از دستگاه تناسلی خانم‌‌‌‌‌‌‌‌هاست که اندامی توخالی و گلابی شکل است و جنین در آن رشد می‌‌‌‌‌‌‌‌کند. رحم در حفره لگن بین مثانه و ركتوم قرار دارد.

بخش باریک و پايینی رحم دهانه رحم (سرويكسي) نام دارد و بخش میانی و پهن رحم تنه (Corpus) است. برآمدگی بالای رحم هم فوندوس Fundus نام دارد. لوله‌‌‌‌‌‌‌‌های فالو‌‌‌‌‌‌‌‌پ Fallopian Tubes در ادامۀ هر دو سمت بالای رحم به سمت تخمدان‌‌‌‌‌‌‌‌ها منتهی می‌شوند.

دیوارة رحم بافتي دولایه دارد. لایة درونی یا پوشاننده را آندومتر می‌‌‌‌‌‌‌‌گویند. لایة بیرونی بافت ماهیچه است که میومتر (بافت عضلانی رحم) نام دارد.

در خانم‌‌‌‌‌‌‌‌هایی که در سن بچه‌دار شدن هستند، پوشش داخلی رحم رشد مي‌كند و هر ماه به ضخامت آن اضافه می‌‌‌‌‌‌‌‌شود تا برای بارداری آماده شود. اگر خانمی باردار نشود، لايه پوشاننده درونی ضخیم و پرخون ريزش مي‌كند و از طریق واژن بیرون مي‌‌‌‌‌‌‌‌‌ریزد و از بدن خارج می‌‌‌‌‌‌‌‌شود. به این خونریزی (ماهيانه) قاعدگی مي‌گويند.

فهم سرطان

سرطان دسته‌اي از بیماری‌‌‌‌‌‌‌‌های مرتبط است. همة سرطان‌ها در سلول‌ها – یعنی واحدهای پایة زندگی در بدن – شروع می‌‌‌‌‌‌‌‌شوند. سلول‌ها بافت‌ها را و بافت‌ها هم اندام‌های بدن را می‌‌‌‌‌‌‌‌سازند.

معمولاً، سلول‌ها رشد مي‌كنند و تقسیم می‌‌‌‌‌‌‌‌شوند تا سلول‌های جدیدی را که بدن به آنها نیاز دارد تشکیل دهند. وقتی سلول‌ها پیر می‌‌‌‌‌‌‌‌شوند و می‌‌‌‌‌‌‌‌میرند، سلول‌های جدید جای آنها را می‌‌‌‌‌‌‌‌گیرند.

گاهی این روند منظم به‌هم می‌‌‌‌‌‌‌‌ریزد. سلول‌های جدید وقتی بدن به آنها نیاز ندارد تشکیل می‌شوند و سلول‌های پیر زمانی که باید بمیرند نمی‌‌‌‌‌‌‌‌میرند. این سلول‌های اضافه بافتي ناهمگون را که غده یا تومور نام دارد تشکیل مي‌دهند.

تومورها خوش‌خیم یا بدخیم‌اند.

تومورهای خوش‌‌‌‌‌‌‌‌خیم سرطان نیستند و معمولاً پزشکان می‌‌‌‌‌‌‌‌توانند آنها را بیرون بیاورند. سلول‌های تومورهای خوش‌‌‌‌‌‌‌‌خیم در قسمت‌های دیگر بدن گسترش پیدا نمی‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. در بسیاری از موارد، تومورهای خوش‌‌‌‌‌‌‌‌خیم پس از آنکه بیرون آورده شوند دوباره عود نمی‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. از همه مهم‌تر اینکه تومورهای خوش‌خیم معمولاً مرگبار نیستند.

اختلالات خوش‌‌‌‌‌‌‌‌خیم رحم

فیبروید Fibroid تومور شایع رحم است که در ماهیچۀ رحم رشد می‌‌‌‌‌‌‌‌کند. بیش‌تر در دهۀ 40 سالگی خانم‌‌‌‌‌‌‌‌ها شروع می‌‌‌‌‌‌‌‌شود. احتمال دارد خانم‌ها در یک زمان چندین فیبروید داشته باشند. فیبرویدها تبدیل به سرطان نمی‌‌‌‌‌‌‌‌شوند. وقتی خانمی یائسه می‌‌‌‌‌‌‌‌شود فیبرویدها کوچک‌تر و گاهی ناپدید می‌‌‌‌‌‌‌‌شوند.
معمولاً، فیبرویدها هیچ نشانه‌‌‌‌‌‌‌‌ای ندارند و هیچ درمانی هم لازم ندارند. ولی بسته به اندازه و محلشان موجب خونریزی، ترشح واژنی و تکرر ادرار مي‌شوند. خانم‌هایی که این نشانه‌‌‌‌‌‌‌‌ها را در خود می‌‌‌‌‌‌‌‌بینند باید به پزشک مراجعه کنند. اگر فیبروید موجب خونریزی زياد شود یا به اندام‌های مجاور فشار آورد و موجب درد شود، پزشک پیشنهاد جراحی یا نوع دیگری از درمان را مي‌دهد.

آندومتریوز حالت خوش‌خیم دیگری است که بر رحم تأثیر می‌‌‌‌‌‌‌‌گذارد. بیش‌تر در دهۀ 30 و 40 سالگی خانم‌‌‌‌‌‌‌‌ها شایع است و به‌خصوص در خانم‌‌‌‌‌‌‌‌هایی که تا به‌حال باردار نشده‌‌‌‌‌‌‌‌اند اتفاق می‌‌‌‌‌‌‌‌افتد. این حالت با رشد بافت آندومتر در خارج از رحم و در اندام‌های اطراف ایجاد می‌شود. این حالت موجب بروز درد در دوره‌‌‌‌‌‌‌‌های قاعدگی، خونریزی غیرعادی واژن و گاهی ناتوانی در باروری (باردار شدن) مي‌شود ولی به سرطان نمي‌انجامد. خانم‌‌‌‌‌‌‌‌هایی را که آندومتریوز دارند می‌‌‌‌‌‌‌‌توان با هورمون یا جراحی درمان كرد.
هایپرپلازی آندومتر Endometrial Hyperplasia به افزایش تعداد سلول‌های جدارۀ رحم مي‌گويند. این عارضه سرطان نیست ولی گاهی تبدیل به سرطان می‌‌‌‌‌‌‌‌شود. دوره‌‌‌‌‌‌‌‌های قاعدگی شدید، خونریزی مابین پریودها و خونریزی بعد از قاعدگی نشانه‌‌‌‌‌‌‌‌های شایع هایپرپلازی هستند و بیش‌تر بعد از چهل سالگی رایج است. برای پیشگیری هایپرپلازی از تبدیل شدن به سرطان، پزشک خارج‌سازي رحم یا درمان با هورمون (پروژسترون Progesterone ) و آزمایش‌هاي پیگیری منظم را پیشنهاد مي‌دهد.
تومورهای بدخیم سرطان هستند. آنها اساساً وخيم هستند و تهدیدی برای زندگی محسوب می‌شوند. سلول‌های سرطانی تهاجمی‌اند و اندام‌ها و بافت‌های مجاور را نابود مي‌كنند. سلول‌های سرطانی همچنین احتمال دارد از تومور بدخیم خارج و وارد جریان خون یا عروق لنفاوی شوند. به این طریق سلول‌های سرطانی از تومور اصلی (اولیه) پراكنده مي‌شوند و تومورهای دیگری را در ساير اندام‌ها تشکیل می‌‌‌‌‌‌‌‌دهند. گسترش سرطان را متاستاز مي‌گويند.

وقتی سرطان رحم در خارج از رحم گسترش می‌‌‌‌‌‌‌‌یابد (متاستاز)، سلول‌های سرطانی اغلب در عروق لنفاوی، یا رگ‌های خونی یافت می‌‌‌‌‌‌‌‌شوند. اگر سرطان به غدد لنفاوی برسد، سلول‌های سرطانی از غدد لنفاوی به اندام‌های دیگر مانند ریه‌‌‌‌‌‌‌‌ها، کبد و استخوان‌‌‌‌‌‌‌‌ها پراكنده مي‌شوند.

وقتی سرطان از محل اصلی خود به قسمت‌های دیگر بدن می‌‌‌‌‌‌‌‌رسد، تومور جدید از همان سلول‌های غیرعادی تشکیل مي‌شود و همنام تومور اولیه است. مثلاً، اگر سرطان رحم به ریه‌‌‌‌‌‌‌‌ها برسد، سلول‌های سرطانی در ریه‌‌‌‌‌‌‌‌ها در واقع همان سلول‌های سرطانی رحم هستند. نام عارضه هم، متاستاز سرطان رحم است نه سرطان ریه و درمان آن هم مثل درمان سرطان رحم است نه مانند سرطان ریه. پزشکان گاهی تومور جدید را بیماری «دوردست» مي‌گويند.

شایع‌‌‌‌‌‌‌‌ترین نوع سرطان رحم در دیواره داخلی رحم (آندومتر) شروع می‌‌‌‌‌‌‌‌شود که به آن سرطان آندومتر يا سرطان رحم مي‌گويند. در این مطلب، از واژه‌‌‌‌‌‌‌‌های سرطان رحمی یا سرطان رحم در مورد سرطانی استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌شود که از غشاء داخلی رحم شروع می‌‌‌‌‌‌‌‌شود.

نوع دیگر سرطان، سارکوم رحم، در میومتر (Myometrium) گسترش می‌‌‌‌‌‌‌‌یابد. سرطانی هم که از دهانه رحم شروع می‌‌‌‌‌‌‌‌شود نوع دیگری از سرطان است. در این مقاله به سارکوم رحم یا سرطان دهانه رحم اشاره‌‌‌‌‌‌‌‌ای نشده است. شما مي‌توانيد براي اطلاعات بيش‌تر به پايگاه علمي، پزشكي و آموزشي مؤسسة تحقيقات، آموزش و پيشگيري سرطان (www.ncii.ir) مراجعه كنيد.

سرطان رحم: چه کسی در معرض خطر است؟

هیچ‌کس علت دقیق سرطان رحم را نمی‌‌‌‌‌‌‌‌داند. البته روشن است که این بیماری واگیر ندارد یعنی کسی سرطان رحم را از دیگری «نمي‌گيرد».

کسانی که به این بیماری مبتلا می‌‌‌‌‌‌‌‌شوند شبیه آنهایی هستند که در معرض عوامل خطرزا هستند. عامل خطرزا عاملی است که احتمال بروز بیماری را افزایش می‌‌‌‌‌‌‌‌دهد.

بیش‌تر کسانی که در معرض عوامل خطرزا هستند به سرطان رحم مبتلا نمی‌‌‌‌‌‌‌‌شوند. از سوی دیگر، خیلی از کسانی که به این بیماری مبتلا می‌‌‌‌‌‌‌‌شوند این عوامل را نداشته‌‌‌‌‌‌‌‌اند. پزشکان به‌ندرت می‌توانند شرح دهند که چرا خانمي به این سرطان دچار می‌‌‌‌‌‌‌‌شود و دیگری نمي‌شود.

مطالعات اين عوامل خطرزا را نشان می‌‌‌‌‌‌‌‌دهند:

سن: ابتلا به سرطان رحم بیش‌تر در خانم‌های بالای 50 سال رخ می‌‌‌‌‌‌‌‌دهد.
هایپرپلازی آندومتر: اگر خانمی هایپرپلازی آندومتر داشته باشد میزان خطر ابتلا به سرطان رحم در او بیش‌تر است.
هورمون‌درمانی جایگزین (HRT (Hormone Replacement Therapy : برای مهار نشانه‌‌‌‌‌‌‌‌های یائسگی، پیشگیری از پوکی استخوان (نازک شدن استخوان‌‌‌‌‌‌‌‌ها) و همچنین برای کاهش احتمال حملات قلبی یا سکتۀ مغزی به‌کار می‌‌‌‌‌‌‌‌رود.
خانم‌هایی که از استروژن Estrogen بدون پروژسترون استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌کنند در معرض خطر ابتلا به سرطان رحم هستند. استفادة طولانی‌مدت و میزان مصرف زیاد استروژن خطر را افزایش می‌‌‌‌‌‌‌‌دهد. خانم‌هایی که از ترکیب استروژن و پروژسترون استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌کنند در معرض خطر کم‌تری نسبت به خانم‌هایی هستند که استروژن تنها استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. پروژسترون از رحم محافظت می‌‌‌‌‌‌‌‌کند.

خانم‌ها باید درمورد مزایا و خطرات HRT با پزشک مشورت کنند. همچنین معاینات دوره‌‌‌‌‌‌‌‌ای منظم در حین انجام HRT احتمال پیدا کردن سرطان رحم را در مراحل مقدماتی، اگر پیشرفت نکرده باشد، افزایش مي‌دهد.

چاقی و عوامل مشابه: بدن بعضی از این استروژن‌ها را در بافت‌های چربی می‌‌‌‌‌‌‌‌سازد. به همین دلیل است که زنان چاق نسبت به زنان لاغر مقدار استروژن بیش‌تری در بدنشان دارند. به‌دلیل وجود مقدار زیاد استروژن در زنان چاق، آنها در معرض خطر بالای ابتلا به سرطان رحم هستند. خطر این بیماری در زنانی که دیابتی هستند و فشار خون بالایی دارند بالاتر است (مشکلاتی که بیش‌تر زنان فربه به آنها دچارند).
تاموکسیفن Tamoxifen: خطر ابتلا به سرطان رحم در زنانی که داروی تاموکسیفن را جهت پیشگیری یا درمان سرطان پستان مصرف می‌‌‌‌‌‌‌‌کنند افزایش می‌‌‌‌‌‌‌‌یابد. به ‌‌‌‌‌‌‌‌نظر مي‌رسد كه اين دارو بر رحم همان تأثيري را مي‌گذارد كه استروژن. پزشکان زنانی را که تاموکسیفن مصرف می‌کنند برای کشف نشانه‌‌‌‌‌‌‌‌های سرطان رحم بازبینی می‌‌‌‌‌‌‌‌کنند.
البته مزایای تاموکسیفن برای درمان سرطان پستان مهم‌تر از خطر امکان بروز سرطان‌های دیگر است، گرچه هر زنی با دیگری متفاوت است. هر خانمی که به فکر استفاده از داروی تاموکسیفن است باید با پزشک درمورد پيشينة پزشکی خود و خانواده‌‌‌‌‌‌‌‌ و بستگانش مشورت کند.

سرطان کولورکتال: زنانی که سرطان کولورکتال وراثتی داشته‌‌‌‌‌‌‌‌اند بیش از زنان دیگر در معرض خطر ابتلا به سرطان رحم هستند.
• خطرزايي عوامل ديگر به مدتی که بدن در معرض استروژن است بستگی دارد. زنانی که بچه‌دار نشده‌‌‌‌‌‌‌‌اند، قاعدگي در سن خيلي پایين شروع شده یا خیلی دیر یائسه شده‌اند برای مدت طولانی‌‌‌‌‌‌‌‌تری در معرض استرژون و در نتیجه خطر بالای ابتلا به سرطان هستند.
زنانی که عوامل خطرزای شناخته شده را دارند و کسانی که نگران سرطان رحم هستند باید در مورد نشانه‌‌‌‌‌‌‌‌های این بیماری و چگونگي معاینات دوره‌‌‌‌‌‌‌‌ای منظم با پزشک مشورت کنند. پیشنهادهاي پزشک بر مبنای سن زن، پيشينة پزشکی و عوامل دیگر صورت می‌‌‌‌‌‌‌‌گیرد.

علائم

سرطان رحم معمولاً پس از یائسگی رخ می‌‌‌‌‌‌‌‌دهد ولی امکان دارد در حول و حوش شروع یائسگی نيز اتفاق بیفتد. خونریزی غیرعادی از واژن رایج‌‌‌‌‌‌‌‌ترین نشانۀ سرطان رحم است. خونریزی به‌صورت آبکی، و یا ترشح خونابه مانندي است که به تدریج حاوی خون بیش‌تری می‌‌‌‌‌‌‌‌شود. خانم‌‌‌‌‌‌‌‌ها نباید خيال کنند که خونریزی غیرعادی قسمتی از یائسگی است.

اگر خانمی هر کدام از اين نشانه‌‌‌‌‌‌‌‌ها را داشت باید با پزشک صحبت کند:

خونریزی یا ترشحات غیرعادی از واژن
ادرار کردن دردناک و سخت
درد در هنگام آمیزش
درد در ناحیة لگن
این نشانه‌‌‌‌‌‌‌‌ها به‌دلیل سرطان و یا حالت‌‌‌‌‌‌‌‌های وخيم ديگر هستند، ولی در بیش‌تر مواقع ناشي از سرطان نیستند که به‌طور یقین پزشک می‌‌‌‌‌‌‌‌تواند آن را تشخیص دهد.

تشخیص

اگر خانمی سرطان دارد، پزشک نشانه‌‌‌‌‌‌‌‌های کلی سلامتی او را بازبینی می‌‌‌‌‌‌‌‌کند و در صورت نياز برای او آزمایش خون و ادرار مي‌نويسد. پزشک همچنین یک یا دو آزمایشی را که در ادامه آمده است انجام مي‌دهد.

معاینۀ لگن: معاینۀ لگن برای بررسی واژن، رحم، مثانه و ركتوم انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌شود. پزشک این اندام‌ها را به‌دنبال هرگونه تغییری در شکل و اندازه‌‌‌‌‌‌‌‌شان لمس می‌‌‌‌‌‌‌‌کند. برای دیدن قسمت بالای دهانۀ رحم و واژن وسیله‌‌‌‌‌‌‌‌ای به نام اسپکلوم Speculum را وارد واژن می‌‌‌‌‌‌‌‌کنند.
آزمایش پاپ اسمير: پزشک سلول‌هایی را از دهانة رحم و بالای واژن برمی‌‌‌‌‌‌‌‌دارد و در آزمایشگاه پزشکی سلول‌های غیرعادی را بازبینی می‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. گرچه آزمایش پاپ اسمير می‌تواند سرطان را در دهانه رحم پیدا کند، اما سلول‌های درون رحم در آزمایش پاپ مشاهده نمی‌‌‌‌‌‌‌‌شوند‌‌‌‌‌‌‌‌. به همین دلیل است که پزشک نمونه‌‌‌‌‌‌‌‌های سلولی را از داخل رحم انتخاب می‌‌‌‌‌‌‌‌کند. به این روش نمونه‌برداری می‌‌‌‌‌‌‌‌گویند.
سونوگرافي از طریق واژن: پزشک وسیله‌‌‌‌‌‌‌‌ای را داخل واژن فرو می‌‌‌‌‌‌‌‌کند. این وسیله امواج صوتی با فرکانس بالا را در رحم به‌وجود می‌‌‌‌‌‌‌‌آورد. انعکاس‌‌‌‌‌‌‌‌ این امواج تصویری را تولید می‌‌‌‌‌‌‌‌کند. اگر غشاء داخلی خیلی ضخیم باشد پزشک نمونه‌برداری انجام مي‌دهد.
نمونه‌برداری: پزشک نمونه‌‌‌‌‌‌‌‌ای از بافت را از پوشش رحم در می‌‌‌‌‌‌‌‌آورد. این عمل معمولاً در مطب پزشک انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌شود. بعضي از خانم‌ها نیاز به دیلاتاسیون و کورتاژ (D&C (Dialation and Curettage دارند. D&C معمولاً به صورت جراحی با بیهوشی در یک ‌‌‌‌‌‌‌‌روز در بیمارستان انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌شود. پس از آن، آسیب‌شناس بافت را برای بازبینی سلول‌های سرطانی، هایپرپلازی و موارد دیگر بررسی می‌‌‌‌‌‌‌‌کند. بعضی از خانم‌ها برای مدت کوتاهی پس از نمونه‌برداری کرامپ (گرفتگی، باز کردن دهانه رحم و تخلیه بافت رحم) و خونریزی واژنی دارند.

مرحله‌‌‌‌‌‌‌‌ بندی

سرطان رحم كه مشخص شد، پزشک باید مرحلۀ آن یا میزان گسترش بیماری را مشخص کند تا بتوان بهترین برنامۀ درمانی را ارائه داد. مرحله‌‌‌‌‌‌‌‌بندی برای این است که به‌طور دقیق بفهمیم سرطان گسترش یافته یا نه، و اگر گسترش يافته در کدام قسمت بدن.

پزشک درخواست آزمایش خون یا ادرار و عکس‌برداری از قفسة سینه مي‌دهد. شايد هم عکس‌برداری، سی.‌تی.اسکن، سونوگرافی، MRI، سیگموئیدوسکوپی یا کولونوسکوپی انجام دهد.

در بسیاری از موارد، دقيق‌ترين راه مرحله‌بندي این بیماری خارج‌سازي رحم است. (توضیحات درمورد جراحی در بخش «روش‌های درمان» با اطلاعات و جزئیات بیش‌تری آمده است.) وقتی رحم را بیرون مي‌آورند، جراح به‌دنبال نشانه‌‌‌‌‌‌‌‌های واضحي مي‌گردد که آیا سرطان به ماهیچة رحم نفوذ کرده یا نه. جراح همچنین غدد لنفاوی و اندام‌های دیگر محدودة لگن را به دنبال نشانه‌‌‌‌‌‌‌‌های بیماری بازبینی مي‌کند. آسیب‌شناس از میکروسکوپ برای بررسی رحم و بافت‌های دیگري كه با جراحی بيرون آورده‌اند، استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌کند.

اين موارد مشخصه‌‌‌‌‌‌‌‌های هر مرحله از بیماری هستند:

مرحلة I: سرطان فقط در رحم است و به دهانه رحم گسترش پيدا نكرده است.
مرحلة II: سرطان از تنة رحم به دهانة رحم گسترش پیدا كرده است.
مرحلة III: سرطان در خارج از رحم پراكنده شده است، ولی نه در خارج لگن (و نه در مثانه و ركتوم). غدد لنفاوی در حفره لگن هم به سلول‌های سرطانی آلوده شده‌اند.
مرحلة IV: سرطان در مثانه یا ركتوم یا در ورای لگن یا قسمت‌های دیگر بدن گسترش‌يافته است.
درمان

بسیاری از زنان مي‌خواهند در تصمیم‌گیری دربارۀ مراقبت‌های درمانی خود سهیم باشند. آنها می‌خواهند هر آنچه لازم است در مورد بیماریشان و انتخاب‌های درمانیشان بدانند. البته، صدمه و اضطرابي که افراد پس از تشخیص سرطان به آن دچار مي‌شوند طرح همة پرسش‌هايشان را از پزشک مشکل می‌‌‌‌‌‌‌‌کند. گاهی بهتر است که پيشاپيش همۀ مواردي را که می‌‌‌‌‌‌‌‌خواهید از پزشک بپرسید یادداشت کنید. برای کمک به یادآوری هر آنچه پزشک گفته است می‌‌‌‌‌‌‌‌توانید با اجازۀ پزشک، حرف‌هايش را ضبط کنید. بعضی از زنان همچنین مي‌خواهند يكي از دوستان یا اعضای خانواده‌شان در زمان ملاقات با پزشک همراهشان باشد تا در بحث شرکت کنند یا یادداشت‌برداری کنند و یا فقط گوش کنند.

معمولاً پزشک بیمار خود را به پزشک متخصص سرطان ارجاع مي‌دهد، یا خود بیمار تقاضای ارجاع دارد. درمان عموماً چند هفته پس از تشخیص شروع می‌‌‌‌‌‌‌‌شود. در این زمان، فرصت کافی برای صحبت با پزشک دربارۀ گزینه‌‌‌‌‌‌‌‌های درمان (اینکه چه نوع درمانی را انتخاب کند)، و یادگیری بیش‌تر دربارۀ سرطان رحم وجود دارد.

آماده شدن برای درمان

انتخاب درمان به اندازة تومور، مرحلة بیماری، اینکه آیا هورمون‌های زنانه بر رشد تومور تأثیر می‌‌‌‌‌‌‌‌گذارد، و همچنین درجة تومور بستگي دارد. (درجه نشان می‌‌‌‌‌‌‌‌دهد که سلول‌های سرطانی چقدر به سلول‌های عادی شبیه هستند و سرعت رشد سرطان را هم نشان می‌‌‌‌‌‌‌‌دهد. سرطان‌های درجه پايین به‌ نظر آرام‌تر از سرطان‌های درجه بالا گسترش پیدا می‌‌‌‌‌‌‌‌کنند.) پزشک همچنین عوامل دیگر نظیر سن بیمار و سلامت عمومی او را در نظر مي‌گيرد.

روش‌های درمانی

زنانی که سرطان رحم دارند با روش‌های درمانی متعددی معالجه مي‌شوند. بيش‌تر زنان مبتلا به سرطان رحم با عمل جراحی درمان می‌‌‌‌‌‌‌‌شوند، بعضی از آنها هم پرتودرماني می‌‌‌‌‌‌‌‌شوند. تعداد محدودی از زنان با هورمون‌درمانی، درمان می‌‌‌‌‌‌‌‌شوند و بعضی از بیماران با ترکیبی از درمان‌ها.

پزشک بهترین كسي است كه مي‌توان با او در مورد انواع درمان‌ها و انتخاب‌‌‌‌‌‌‌‌ مناسب و دربارۀ نتایج قابل انتظار درمان مشورت كرد و از او توضيح خواست.

بیش‌تر زنان مبتلا به سرطان رحم برای برداشتن رحمشان (هيستركتومي) از طریق ایجاد شکاف بر شکم جراحی می‌‌‌‌‌‌‌‌شوند. پزشک همچنین هر دو لولة فالوپ Fallopian Tubes و هر دو تخمدان را هم بیرون می‌‌‌‌‌‌‌‌آورد. (به این عمل سالپنگو اووفورکتومیSalpingooforecromy دوطرفه مي‌گويند.)

شايد هم پزشک غدد لنفاوی نزدیک تومور را به‌خاطر احتمال وجود سرطان در بياورد. اگر سلول‌های سرطانی به غدد لنفاوی برسند، بدین معناست که سرطان به قسمت‌های دیگر بدن گسترش یافته است. اگر سلول‌های سرطانی در آن ‌طرف غشاء داخلی رحم گسترش یابد، فرد به درمان دیگری هم نیاز دارد. طول زمان بستری شدن در بیمارستان از چندین روز تا یک هفته در نوسان است.

در پرتودرمانی، از اشعه با انرژی بالا برای کشتن سلول‌های سرطانی استفاده مي‌كنند. پرتودرماني هم مثل جراحی، درماني موضعی است که فقط بر سلول‌های سرطانی آن محدوده تأثیر می‌‌‌‌‌‌‌‌گذارد.

بعضی از زنان مبتلا به سرطان رحم مرحلة I، II یا III به جراحی و پرتودرماني با هم نياز دارند. آنها شايد پيش از درمان، برای کوچک کردن تومور، یا پس از جراحی، برای نابودي سلول‌های سرطانی باقیمانده، پرتودرماني شوند. معمولاً پزشک برای تعداد محدودی از خانم‌ها که نمی‌‌‌‌‌‌‌‌توانند جراحی شوند پیشنهاد پرتودرماني می‌‌‌‌‌‌‌‌دهند.

پزشکان از دو نوع پرتودرماني استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌کنند:

پرتودرمانی خارجی: در پرتودرماني خارجی، از دستگاه بزرگی در خارج از بدن برای تاباندن پرتو به محل تحت درمان استفاده مي‌كنند. زنان معمولاً به‌صورت سرپايی در درمانگاه یا بیمارستان، 5 روز در هفته و برای چند هفته متوالی، پرتودرماني خارجی مي‌شوند. این برنامه به محافظت از سلول‌ها و بافت‌های سالم با پخش و تقسيم شدن دوز كلي پرتودرماني کمک می‌‌‌‌‌‌‌‌کند. هیچ‌گونه مواد رادیواکتیوي را در این نوع پرتودرماني در بدن كار نمي‌گذارند.
پرتودرماني داخلی: در پرتودرماني داخلی محفظه‌اي کوچک از مواد رادیواکتیو را از طریق واژن به مدت چندین هفته در رحم كار مي‌گذارند. برای محافظت دیگران از پرتودهی رادیواکتیو، کسی نمی‌‌‌‌‌‌‌‌تواند بیمار را در زمانی که این مواد در بدنش است ملاقات کند و افراد فقط برای مدت کوتاهی می‌‌‌‌‌‌‌‌توانند او را ببینند. بعد از خارج كردن ايمپلنت، هیچ اثري از مواد رادیواکتیو در بدنش نخواهد داشت.
بعضی از بیماران به هر دو نوع پرتودرماني داخلی و خارجی نیاز دارند.

هورمون‌درمانی شامل موادی است که نمي‌گذارند سلول‌های سرطانی به هورمون‌هايی که برای رشد به آن نیاز دارند، دسترسي داشته باشند یا از آنها استفاده کنند. هورمون‌ها می‌‌‌‌‌‌‌‌توانند به گیرنده‌های هورمونی وصل شوند و موجب تغییراتی در بافت رحم شوند. پيش از شروع درمان، پزشک درخواست آزمایش گیرنده‌‌‌‌‌‌‌‌های هورمونی مي‌دهد. این آزمایش ويژة بافت رحم به پزشک کمک می‌‌‌‌‌‌‌‌کند تا ببيند گیرنده‌‌‌‌‌‌‌‌های استروژن و پروژسترون در رحم وجود دارند یا نه. اگر از این گیرنده‌‌‌‌‌‌‌‌ها دارد، به احتمال زياد پاسخ به هورمون‌درمانی مثبت است.

هورمون‌درمانی نوعي درمان سیستمیک است، زیرا بر سلول‌های سرطانی در سرتاسر بدن تأثیر مي‌گذارد. معمولاً، هورمون‌درمانی نوعی پروژسترون است که به شكل قرص دریافت می‌‌‌‌‌‌‌‌شود.

پزشک هورمون‌درمانی را معمولاً به زنان مبتلا به سرطان رحم که قادر به انجام عمل جراحی نیستند پیشنهاد مي‌دهد. همچنین، پزشک هورمون‌درمانی را به زنان مبتلا به سرطان رحم هم که سرطان در ریه‌‌‌‌‌‌‌‌ها و قسمت‌های دوردست دیگر گسترش یافته است پیشنهاد مي‌دهد. این درمان را همچنین به زناني که سرطانشان عود کرده است تجويز مي‌كنند.

عوارض جانبی درمان سرطان

سلول‌ها و بافت‌های سالم را هم درمان سرطان از بین می‌‌‌‌‌‌‌‌برد؛ از اين‌رو، عوارض جانبی ناخواسته‌ای در بر خواهد داشت. این عوارض جانبی به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله نوع و وسعت درمان. این عوارض برای همه‌كس و در همه حال یکسان نیست و حتی گاهي از جلسه‌اي تا جلسه‌اي تغییر مي‌کند. پيش از شروع درمان، پزشکان و پرستاران عوارض جانبی احتمالي و نحوة کمک به مهار آنها را توضیح می‌‌‌‌‌‌‌‌دهند.

جراحی

زنان معمولاً پس از برداشتن رحم احساس درد و خستگی مفرط می‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. بیش‌تر زنان از 4 تا 8 هفته پس از جراحی به فعالیت روزمرة خود باز می‌‌‌‌‌‌‌‌گردند ولی بعضی به زمان بیش‌تری نیاز دارند.

پس از جراحی، بعضی از زنان به مشکلاتی مانند تهوع و استفراغ دچار مي‌شوند و بعضی هم به عوارضي در مثانه و شكم. پزشک احتمالاً برنامة غذای فرد را در ابتدا به مایعات محدود مي‌كند و کم‌‌‌‌‌‌‌‌کم به غذاهای جامد باز مي‌گرداند.

زنانی که رحمشان را برداشته‌اند دیگر دوره‌‌‌‌‌‌‌‌های قاعدگی ندارند و هرگز باردار نمی‌‌‌‌‌‌‌‌شوند. وقتی تخمدان‌ها را بیرون مي‌آورند، یائسگی به یکباره اتفاق مي‌افتد. گر گرفتن و ساير نشانه‌‌‌‌‌‌‌‌های یائسگی که جراحی ایجاد مي‌كند بسیار شدیدتر از نشانه‌‌‌‌‌‌‌‌های ناشی از یائسگی طبیعی است. هورمون‌درمانی جایگزین (HRT) معمولاً در مورد زنانی که سرطان رحم نداشته‌‌‌‌‌‌‌‌اند برای کاهش این عوارض اعمال می‌شود. البته پزشکان معمولاً هورمون استروژن را به زنان مبتلا به سرطان رحم نمی‌‌‌‌‌‌‌‌دهند. استروژن عامل خطرزايي برای این بیماری است (به مقاله «سرطان رحم: چه کسی در معرض خطر است؟» مراجعه كنيد). از اين‌رو، بسیاری از پزشکان بر این باورند که استروژن موجب بازگشت سرطان مي‌شود. برخی دیگر از پزشکان اذغان می‌‌‌‌‌‌‌‌کنند که هیچگونه شواهد علمی مبنی بر اینکه استروژن خطر بازگشت سرطان را افزایش می‌‌‌‌‌‌‌‌دهد وجود ندارد.

برداشتن رحم فعالیت جنسی برخي از زنان را مختل مي‌کند. فرد ممکن است احساس زوال كند و این امر ممکن است موجب شود نتواند به‌راحتی عمل جنسی انجام دهد. در میان گذاشتن این احساسات با همسر مفید است.

پرتودرمانی

عوارض جانبی پرتودرماني به مقدار درمان و نقطه‌اي از بدن که درمان مي‌شود بستگی دارد. عوارض جانبی شایع ناشی از پرتو عبارتند از خشکی و قرمز شدن پوست، ریزش مو در محل‌های تحت درمان، از دست دادن اشتها و احساس خستگی مفرط. بعضی از زنان احساس خشکی، خارش، سفت شدن و سوزش در محدودة واژن دارند. همچنین پرتو موجب اسهال یا تکرر و احساس ناراحتی در دفع ادرار و موجب کاهش تعداد گلبول‌‌‌‌‌‌‌‌های سفید خون – که به حفاظت بدن درمقابل عفونت کمک می‌‌‌‌‌‌‌‌کند – مي شود.

پزشکان به بیماران توصیه می‌‌‌‌‌‌‌‌کنند که در طول پرتودرماني آمیزش نداشته باشند، گرچه بیش‌تر بیماران می‌‌‌‌‌‌‌‌توانند فعالیت جنسی خود را چند هفته پس از پایان درمان از سر گیرند. می‌‌‌‌‌‌‌‌توانید در مورد راه‌‌‌‌‌‌‌‌های کاهش ناراحتی ناشی از درمان از پزشک یا پرستاران توصیه‌‌‌‌‌‌‌‌هايی بگیرید.

هورمون‌درمانی

هورمون‌درمانی موجب بروز تعدادي عوارض جانبی مي‌شود. بیمارانی که پروژسترون دریافت می-کنند مایعات را دفع نمي‌كنند، اشتهایشان زیاد می‌‌‌‌‌‌‌‌شود و افزایش وزن پیدا می‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. زنانی که کماکان قاعدگی دارند دورة قاعدگيشان دچار تغییراتی مي‌شود.

تغذیه

بیماران باید در طول درمان تغذیة مناسب داشته باشند و به کالری و پروتئین کافی جهت بالا بردن قدرت حفظ بهبودی و نگه داشتن وزن مناسب نیاز دارند. غذا خوردن مناسب اغلب به افراد مبتلا به سرطان کمک می‌‌‌‌‌‌‌‌کند که حس بهتر و انرژی بیش‌تری داشته باشند.

پيش مي‌آيد كه بیمار میلی به خوردن غذا نداشته باشد یا احساس ناراحتی یا خستگی کند. همچنین عوارض جانبی درمان مانند کم اشتهایی، تهوع یا استفراغ، غذا خوردن را مشکل مي‌کند. مزة غذاها نیز به‌نظر متفاوت می‌‌‌‌‌‌‌‌آید.